Οι τόποι, οι λαοί, οι θρησκείες συναντιούνται σ αυτή τη «πόλη των χιλίων χρωμάτων», την αρχοντική, την όλο ατμόσφαιρα, ιστορία, πολυπολιτισμό. Στους πρόποδες της Ροδόπης, η Ξάνθη είναι η αρχόντισσά της Θράκης, της γης που ενώνει την Μαύρη Θάλασσα με το Αιγαίο και την Ευρώπη με την Ασία.
Αρχαία! Τόσο παλιά όσο το όνομα της, για χάρη μιας από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύας ή από μια αμαζόνα που ηγεμόνευε τον τόπο.
Βυζαντινή! Μετα βασίλισσα του αρωματικού καπνού, πλούσια, φημισμένη, Ίσκετσε , İskeçe για τους Τούρκους, πολυπολιτισμική με Βαλκάνιους, Έλληνες, Τούρκους, Ρώσσους, Αρμένηδες, Εβραίους να την λατρεύουν σαν πατρίδα.
Όμορφη! Παλιά και σύγχρονη μαζί να χωρίζεται στα δυο από τον ποταμό Κόσυνθο. Η Παλιά Πόλη είναι όλα σπίτια υπέροχα, κοντινά το ένα στο άλλο, μερακλήδικα, κάποια νεοκλασικά, μικρά κηπάκια και γλάστρες με εκρήξεις χρωμάτων, πλακόστρωτα και ατμόσφαιρα άλλων εποχών, όπου ο χρόνος είναι τίποτα και η πόλη τον διαφεντεύει ανάλογα τα γούστα της. Το 1976 η Παλιά Πόλη ανακηρύχτηκε προστατευόμενος οικισμός και διατήρησε την παραδοσιακή μορφή της γλιτώνοντας τα σύγχρονα ρυμοτομικά σχέδια.
Κοσμοπολίτισσα! Με τα διάσημα τρένα να περνάνε από εκεί για να φτάσουν οι ταξιδιώτες τους, στη Κωνσταντινούπολη.
Στολισμένη! Στην Παλιά Πόλη μαγεύουν οι γραμμές και η αρμονία του Παλιού Δημαρχείου, τα αρχοντικά των μεταξοντυμένων πλουσίων και τα σπίτια των εργατών που καμαρωναν την λευκότητα τους. Το σπίτι του Μάνου Χατζιδάκι, το ιταλικής αρχιτεκτονικής Στάλιο αρχοντικό και η πετρόχτιστη εκκλησία του Αγίου Βλάση!
Καλοφαγού! Στα στενά της Παλιάς Πόλης μοσχοβολά ο ελληνικός καφές στη χόβολη και το φαγητό είναι ιστορία και κουλτούρες λαών και συνάντηση και επικοινωνία και χαρά.
Γιορτινή! Κάνει το δικό της καρναβάλι με τη παράδοση να κερδίζει όλα τα σημεία και τις εντυπώσεις, κάνει μεγάλο φεστιβάλ τον Σεπτέμβρη για να μη σβήνει η μνήμη, η Ιστορία, ο πολιτισμός, η κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων της Θράκης.
Περήφανη! Έχει ένα απ τα σπουδαιότερα μουσεία της χώρας, όπου τα εκθέματα είναι έργα τέχνης και ανάμνηση εποχών και ζωών ανθρώπων αλλοτινών καιρών και θες καιρό να τα χαρείς.
Ο Ξανθιώτης Μάνος Χατζιδάκις σε αυτοβιογραφικό σημείωμα:
«… Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη τη διατηρητέα κι όχι την άλλη τη φριχτή που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες. Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτύπου της μπελ-επόκ, με αυθεντικούς τούρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ’ όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορεύει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες. Σαν άνοιξα τα μάτια μου είδα με απορία πολύ κόσμο να περιμένει την εμφάνισή μου (το ίδιο συνέχισα κι αργότερα να απορώ σαν με περίμεναν κάπου καθυστερημένα να φανώ). Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη, και ο πατέρας μου απ’ την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ’ την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ’ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι’ αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με τη θητεία μου την λεγόμενη «ευρωπαϊκή», φέραν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα…»
Και ένα τραγούδι για την Ξάνθη:
Στην Ξάνθη βρέχει το πρωί
απόγευμα χιονίζει
αλήτης είναι το μυαλό
και στα παλιά γυρίζει
Εσύ το ‘88
μαθήτρια γυμνασίου
κι εγώ να λιώνω στους καημούς
του Στράτου Διονυσίου
Φωτογραφία σε καρδιά
και γύρω γύρω άνθη
πήρες το τρένο μια βραδιά
κι ερήμωσε η Ξάνθη
Στην Ξάνθη του καλοκαιριού
χορεύουν αναμνήσεις
πλατείες φώτα μουσικές
κομμένες εξατμίσεις
Εσύ περνούσες σαν μια σταρ
του κινηματογράφου
κι εγώ περίμενα να δω
το κλικ του φωτογράφου
Φωτογραφία σε καρδιά
και γύρω γύρω άνθη
πήρες το τρένο μια βραδιά
κι ερήμωσε η Ξάνθη
Η Πηνελόπη Κατσαρέλη, επιχειρηματίας, πάντα, φωτογραφίζει την Ελλάδα και τον κόσμο με το πάθος του πραγματικού εραστή της τέχνης, έχει αρχείο από 60.000 φωτογραφίες, δύο γιούς, τον έναν στην Μαδρίτη και τον άλλον, τον μικρό της μόλις τον καλοδέχτηκε, αρχιτέκτονα, από την Αγγλία στην Αθήνα.
