Από τον χώρο του σεξ μέχρι την καθημερινότητά μας, η κουλτούρα, που αναπτύχθηκε ήταν η «Κουλτούρα του Μεγάλου». Σε μία εποχή, που ο καπιταλισμός κορυφώθηκε, το μικρό σπίτι, το μικρό αυτοκίνητο, το μικρό μαγαζί λοιδορήθηκαν, σε μία απατηλή αίσθηση ευημερίας. Μπροστά σε μια ψευδαίσθηση εκτίμησης της σεξουαλικότητας, στάθηκαν σύμβολα παταγώδους, κοινωνικής αποτυχίας. Σ΄ αυτό το πλαίσιο, σε μία αλλοτριωμένη εκδοχή του κοινωνικού δαρβινισμού, ο «κύριος Big» έκαψε καρδιές, εμφανίζοντας πτυχή αυτού του αμερικάνικου ονείρου κι έθρεψε γενιές και γενιές γυναικών. Ο πετυχημένος άνδρας, είναι ο έχων ωραίο σπίτι, ωραίο αυτοκίνητο, στην, δε, Ελλάδα έχει και καλή θέση μαζί με τους επισήμους στο γήπεδο. Το πολύπτυχο: μεγάλα μάτια, μεγάλο ύψος, μεγάλο αυτοκίνητο, μεγάλο κρεβάτι υπερνοηματοδοτήθηκε κι εν τέλει μεταφράστηκε σε ανεξάντλητη σεξουαλικότητα ως σύμβολο ενός αναγεννημένου καπιταλισμού, με φαλλικό σύμβολο εξουσίας.
Η Νέα Υόρκη ανακατεύει το «Μπουρανί»
Η Νέα Υόρκη ως σύμβολο του «μεγάλου» ανέδειξε αυτόν τον υφέρποντα πολιτισμό της σεξουαλικότητας, ο οποίος από κάτω μπορεί να έκρυβε, δεκάδες ιστορίες αποτυχίας, κι αναδείχτηκε μέσα απ΄ αυτόν. Το σύγχρονο «Μπουρανί», η σεξουαλική σούπα των Τυρναβιτών με τα φαλλικά σύμβολα κυριαρχίας, εγγράφεται στη συλλογική μνήμη αυτής της πόλης, ως καθημερινότητα. «Το Μεγάλο Μήλο» αποτελεί ενέχει κι αντλεί, εν τέλει αυτή τη δύναμη, ως το λιμάνι της ελπίδας και της απόλυτης, θεωρητικά, ελευθερίας. Τούτη η όμορφη πόλη, όσο κι αν άλλες προσπάθησαν να τη μιμηθούν, παραμένει το πολυεθνικό παζλ, που αντιπροσωπεύει την έννοια του Μεγάλου. Μεγάλα σούπερ μάρκετ, μεγάλα πολυκαταστήματα, μεγάλες δομές, μεγάλα αυτοκίνητα, μεγάλα σπίτια, που θα σε οδηγήσουν στην ευτυχία, μεγάλα ξενοδοχεία, ολόκληρες κωμοπόλεις. Το «Μεγάλο», που ευδοκίμησε μετά το «Big Ben», γιατί όλα τα καλά είναι «Big Size», εκτός από τα κιλά μας, γέμισε οπαδούς. Πανύψηλα κτήρια, τεράστια πολυκαταστήματα, μεγάλα εργοστάσια, μεγάλες βιομηχανικές δομές, μεγάλα αθλητικά κέντρα. Στο ίδιο μήκος κύματος αναπτύχθηκε από κάποιο σημείο κι έπειτα κι η Γερμανία, η καρδιά της βιομηχανικής Ευρώπης, που είδε τον κινέζικο γίγαντα να της παίρνει τη μπουκιά από το στόμα. Εργοστάσια, που οι άνθρωποι έγιναν συνώνυμο της βίδας. Μεγάλες αθλητικές δομές στην Ισπανία, μεγάλα πάρτι στη Βρετανία, μεγάλες φάρμες στη Γαλλία, μεγάλα ξενοδοχεία στην Ελλάδα. Η Δυτική Ευρώπη έζησε τον σεξουαλικό παροξυσμό της σ’ όλα τα επίπεδα.
Το μικρό μπακάλικο της Αλίκης…
Στην Ελλάδα το μικρό μπακάλικο, το μικρό μανάβικο, το μικρό βιβλιοπωλείο, το μικρό υποδηματοπωλείο, ο μικρός κλήρος μπήκαν στη μηχανή του κιμά της νέας κουλτούρας κι αλέστηκαν. Οι καλημέρες περιορίστηκαν, το ιδιότυπο αλισβερίσι με τον μπακάλη, που ήταν και ο προύχοντας της γειτονιάς, έγινε μία παρωχημένη εκδοχή, ένα στοιχείο επιβιώσεων, μιας αλλοτινής πραγματικότητας. Η νεοφιλελεύθερη παπάντζα, ότι όλα θα γίνουν καλά, αν όλα είναι ανθηρά κι όλα ανοιχτά, έδωσαν αγώνα προπαγάνδας και τα κατάφεραν. Ο μικρός μπακάλης εφόσον δεν κατάφερε ν΄ αποκτήσει μεγάλο σούπερ μάρκετ έμεινε στην ίδια τάξη του σχολείου. Η άλλοτε κραταιά Σοβιετική Ένωση υποτίμησε το ένστικτο του καταναλωτή. Το ένστικτο της κυριαρχίας του ατόμου, έναντι της μάζας, της διαφήμισης, του μάρκετινγκ, των τεχνητών αναγκών.
Μαζική διασκέδαση και χειραγώγηση
Η μαζική κατανάλωση, η μαζική διασκέδαση έγιναν το άλφα και το ωμέγα. Μιμηθήκαμε κι εμείς ως Ψωροκώσταινα κι αφήσαμε το ταβερνάκι για πολύβουα μπουζούκια με πολύχρωμα φώτα και σόου, που είχαν κάτι από έναν αμερικάνικο τρόπο αστικής ζωής, που χωρούσε στα όνειρά μας αλλά όχι και στο πορτοφόλι μας. Άλλοι είχαν δίδυμους πύργους , άλλοι είχαν Πύργο του Άιφελ, εμείς τον Πύργο των Αθηνών! Οι Δίδυμοι Πύργοι έγιναν σύμβολα μιας νέας εποχής, μέχρι τουλάχιστον να μπουν οι Άραβες στη ζωή των Αμερικανών, εκείνη τη μαύρη 11η Σεπτέμβρη, να χτυπήσουν την καρδιά του μεγάλου, του δυνατού χαρτιού του «Mr. Big».
Τα «μπλόκια» της Σοβιετικής Ένωσης
Αντίστοιχα, πριν απ΄όλα αυτά στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης είχαν σπίτια – κουτιά, που στέγασαν ανθρώπους, με τα περίφημα μπλοκ. Σπίτια τέρατα, εργατικές τερατουπόλεις, στενές, για να μη χωρούν μεγάλες φιλοδοξίες. Γιατί κι οι χώρες της άλλοτε Σοβιετικής Ένωσης πέρα από τις ανάγκες για στέγη, ήθελαν να δείξουν ότι είναι ικανές να στεγάσουν τους πάντες.
Όχι βέβαια ή σε επαύλεις ή σε χαρτόκουτα, όπως στις ΗΠΑ αλλά σε σπίτια κουτιά. Ωστόσο τα σημαντικά παλαιά αρχοντικά, που είχαν εξαιρετική αρχιτεκτονική, ευτυχώς σε μεγάλο βαθμό κρατήθηκαν. Στη δεκαετία του ΄50 και του ‘ 60 είχαμε τις αυλές, στις φτωχογειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά. Τότε που ο κόσμος είχε μια τουαλέτα και γύρω μια αυλή, στέκονταν οι άνθρωποι, να κουτσομπολεύουν, να ανταλλάσσουν απόψεις, να δείχνουν την αλληλεγγύη ή την ανεπάρκειά τους, να παίζουν τάβλι και να κρύβουν τον έρωτά τους, για τη γειτόνισσα. Στέκονταν, οι νοικάρηδες, που τολμούσαν ν΄ αφήσουν ένα κουτί γάλα σε κάθε Κατερίνα – Αλίκη, που δεν θα γινόταν ποτέ «Σταχτοπούτα» της Ρώμης.
Στέκονταν κι οι σπιτονοικοκυρές με τα φακιόλια, που πετούσαν έξω, νοικοκύρηδες και παιδιά «την 1η του μηνού», κι έκαναν έρανο οι υπόλοιποι , για ν΄ απομείνουν. Εκεί γύρω στη δεκαετία του ’70 η Ελλάδα έζησε το δικό της όνειρο της οικοδομής κι ήταν από τα βασικά λάθη του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Φύτρωσαν παντού μεγάλα σπίτια- τέρατα, που στη δικτατορία πήραν κι άλλο ύψος και μας έπνιξαν. Και μαζί με την λογική διέλυσαν την όμορφη αρχιτεκτονική της Αθήνας, για όσους είχαν χρήμα, να την απολαύσουν. Κλείστηκαν ποτάμια, μπαζώθηκαν ρέματα, για να ψάχνει σήμερα το τραμ, αν και πότε θα ξαναλειτουργήσει ως το κέντρο της Αθήνας και στους δήμους έγιναν μπαλώματα. Από το Empire State Building μέχρι τους Δίδυμους Πύργους κι από τις πολυκατοικίες κλουβιά, που χτίστηκαν κι από τα προσφυγικά στην Αλεξάνδρας, ένα τσιγάρο δρόμος. Οι κοινωνικές ανισότητες, πάντα θα αποτυπώνονται ανάμεσα σε ρετιρέ και σε ανθρώπους των υπογείων και των ισογείων.
Η Αθήνα της αντιπαροχής και του φτηνού σινεμά με πασατέμπο ρεφενέ στη μεζονέτα
Αυτή είναι η βασική διαφορά, ανάμεσα στους πλούσιους και στους παρίες, ανάμεσα στην κινηματογραφική ανιψιά Χαρούλα του θυρωρού, Ορέστη Μακρή, που ερωτεύεται τον υιό Παπαφρονιμόπουλου, ο οποίος σπέρνει απογόνους. Απόσταση μεταξύ ορόφων, που ακόμη και στα έργα, δύσκολα, μπορεί να γεφυρωθεί. Όροφος και πορτοφόλι, ασανσέρ κι ανισότητα. Μικροαστικό όνειρο, κάθε γυναίκας της εποχής, που δεν θέλει να ζει, με το μαρτύριο του «θερμουσίφουνα».
Τα σύμβολα της ευημερίας μας, τα σύμβολα του «Mr. Big» όμως για δεύτερη φορά, μετά την 11η Σεπτέμβρη παγκοσμίως αμφισβητούνται. Πλήττονται όχι από κάποιους Άραβες αλλά από την σχέση μας με τον άνθρωπο. Μας την περιγελά ένας τοσοδούλης ιός, που έχει σκοτώσει συνανθρώπους μας κι έχει αλλάξει τη ζωή μας. Διαλύονται σε όλον τον κόσμο αυτές οι παγκόσμιες εκθέσεις, που φτιάχτηκαν για γίγαντες, αντί γι΄ανθρώπους, οι υπερμεγέθεις, οι υπερσυνωστισμένες. Χόρτασε το μάτι, αδελφέ, αλλά η ψυχή δεν χόρτασε, από λίγο και καλό. Μπούκωσε, όπως τα συκώτιά μας. Δεν συνάδουν με την ανθρώπινη φύση, αυτά τα μεγαθήρια, που φτιάχτηκαν, για να δείξουν ότι ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στον Θεό. Ο Κορωνοϊός εκδικείται το μαζικό και ξαναφέρνει στο προσκήνιο, το απλό, το μικρό, το οικείο, το φιλικό.
Σύγχρονες Βαβυλώνες και κήποι ζωντανοί
Οι σύγχρονες Βαβυλώνες μοιάζουν να έχουν τη δική τους Αχίλλειο πτέρνα. Γιατί ο ουρανός δεν είναι για τους ουρανοξύστες και τις αεροπορικές εταιρίες, που γιγαντώθηκαν, αλλά μέρος για να λαλούν τα πουλιά, πρώτα απ΄ όλα κι αν περισσέψει το κατιτίς, μπορούμε να υπολογίζουμε κι εμείς για το μερίδιό μας. Με τον κορωνοϊό πλάκωσαν τα αγριογούρουνα στις πόλεις, έγιναν γονδολιέρηδες τα δελφίνια στη Βενετιά, βγήκαν βόλτα τα ελάφια στις μεγαλουπόλεις της Ιαπωνίας κι είδε η αμερικανική ήπειρος να ξαναβγαίνουν παγανιά τα γαλόπουλα. Εκδικούνται τα παραδοσιακά σπίτια,, που εγκαταλείφθηκαν, για να φτιαχτούν στη θέση τους κουτιά στις μεγαλουπόλεις.
Αυτά τα πέτρινα, τα αχυρένια, τα ξύλινα στολίδια, με τα όμορφα χρωματιστά παραθύρια, που χαμογελούν. Γέμισαν πίκρα, τα μεγάλα κουτιά και μας έπνιξαν, εν μέσω κορωνοϊού. Και μόνο τα μπαλκόνια, σύμβολα απελευθέρωσης, να μας θυμίζουν τη φύση, που χάσαμε κι αυτή, που αποζητάμε, τρέχοντας σαν τρελοί, στα εξοχικά. Μπαλκόνια για να βλέπουμε τα άστρα. Αγροικίες, που σαν τα μούτρα μας τις κάναμε, κόβοντας το πράσινο, που ψάχναμε για φωλιά. Είναι τα μικρά μαγαζιά, αυτά, που δεν υπάρχει συνωστισμός. Αυτές οι μικρές φωλιές, που φτιάχτηκαν, για έναν καφέ, μία καλημέρα, ένα πάρε – δώσε, χωρίς υπερφίαλες εντυπώσεις, για τόσο δα φλερτ, που μας θυμίζουν πως δεν χρειάζονται πολλά για να είναι ένας άνθρωπος ευτυχισμένος.
Το «μικρό» εκδικείται
Η βασική λογική του φαλλικού, καπιταλιστικού, Μεγάλου, λοιπόν, πλήττεται σήμερα. Η ανάπτυξη, που ξεφεύγει απ΄ τα ανθρώπινα όρια, μοιάζει ένα είδος ύβρεως, απέναντι στον σύμπαν. Από τις φαβέλες, μέχρι τις επαύλεις, που είναι χωριά ολόκληρα, αλλά δεν χωρούν άλλοι άνθρωποι, παρά μόνο φύλακες, για τα χρυσά κλουβιά, μοιάζουν να είναι η εκδίκηση των χαμένων ονείρων. Μία ανάπτυξη, που προκαλεί συνωστισμό στους φτωχούς, που ψωνίζουν μυρμηγκοφάγους και νυχτερίδες και σε μεγάλους που ζουν σε εκατοντάδες στρέμματα, χωρίς να υπολογίζουν ότι τα τείχη που έχτισαν, για να διαχωρίζουν εαυτούς, από τους άθλιους των παραγκουπόλεων, τα περιγελούν οι κορωνοϊοί. Κάθε υγειονομική κρίση είναι το ίδιο τρομερή για όλους, ώσπου να βρεθούν φάρμακα κι εμβόλια. Έτσι, στο πλαίσιο της «ατομικής ευθύνης», ο ένας Έλληνας πολίτης καλείται να κλειστεί στα 30, 40, 50 τετραγωνικά του σπιτιού του, ο άλλος είναι άστεγος ή κινδυνεύει να μείνει έξω λόγω κόκκινων δανείων, κι ο τρίτος μπορεί να κλείνεται στα 200 τετραγωνικά της βίλας του και να διαμαρτύρεται, γιατί χάλασε το τζακούζι, γιατί δεν αντέχει τον εαυτό του και τον κόσμο που έφτιαξε. Οι κοινωνικές ανισότητες, οι ταξικές ανισότητες βρίσκουν ξανά νέο νόημα, εν μέσω κορωνοϊού. Τα μικρά καταφύγια έχουν πελάτες και τα μεγάλα φόβο. Μόνο, που σήμερα το «μικρό» εκδικείται.
Η αντιστροφή του δόγματος του Σοκ ή μια άλλη οικονομική Αποκάλυψη του Ιωάννου
Η Σχολή του Σικάγο βρίσκει την απόλυτη δικαίωσή της δια της αντιστροφής του δόγματος του Σοκ. Κάτοικοι έγκλειστοι με δική τους βούληση κι από το τρίπτυχο ιδιωτικοποιήσεις, κρατική απορρύθμιση – ελεύθερο εμπόριο, το κλάσμα αντιστρέφεται. Η σκληρή, νεοφιλελεύθερη άποψη και το δόγμα του σοκ χειροκροτούν το κοινωνικό κράτος, το δημόσιο σύστημα υγείας, χρηματοδοτούν εν μέσω πανδημίας, με κρατικό χρήμα, εργαζόμενους και επιχειρήσεις, που παλεύουν να σταθούν. Με αποστάσεις ασφαλείας τα γιγαντιαία κτήρια, ως φαλλικά σύμβολα δύναμης, που δεν κατάφεραν να νιώσουν, το άγγιγμα των ανθρώπων, που ζουν μέσα σ΄αυτά. Μακριά από το Ευρωκοινοβούλιο, έναν κολοσσιαίο χώρο σε έκταση, αλλά πολύ μικρό, για να στεγάσει τα όνειρα των απλών, καθημερινών, ανθρώπων.
Εν τέλει ο Κορωνοϊός, ως άλλη Aποκάλυψη του Ιωάννη, μοιάζει να παίρνει εκδίκηση, για όλους τους μεγάλους, που ξέχασαν τους μικρούς, και τους άφησαν να πνίγονται στον αέρα των παραγκουπόλεων…
