Αν η ιστορία ελληνική και παγκόσμια έχει τα δικά της σύμβολα, ο Μανώλης Γλέζος στις 30/3/2020, που έφυγε σε ηλικία 98 ετών, ήταν ένα από αυτά. Παρέμεινε ως το τέλος της ζωής του, αγωνιστής για τη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό, ενεργός πολίτης, που με δυναμισμό υπερασπίστηκε τις ιδέες του. Τα τελευταία χρόνια έδωσε μάχη από τη θέση του προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης για τις οφειλές της ναζιστικής Γερμανίας προς την Ελλάδα. Παρότι έγινε βουλευτής, ευρωβουλευτής, κοινοτάρχης Απειράνθου ουδέποτε τ΄ αξιώματα τον απέτρεψαν από το να απομακρυνθεί από τα κέντρα εξουσίας, όταν θεωρούσε ότι δεν συμφωνούσε, κερδίζοντας τον σεβασμό της οικουμένης.
Φλογερός πατριώτης, δυναμικός, αλλά ποτέ πατριδοκάπηλος γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 στην Απείρανθο της Νάξου, χωριό το οποίο θεωρείται ότι δημιουργήθηκε από Κρητικούς και Μικρασιάτες. Είχε πατέρα δημόσιο υπάλληλο – δημοσιογράφο και η καταγωγή της μητέρας του ήταν από την Πάρο. Μέλημά του τα τελευταία χρόνια να φτιάξει ένα μνημείο και για τον αδερφό του, ο οποίος εκτελέστηκε από τους Ναζί το 1944. Καταδικάστηκε 28 φορές για την πολιτική, αντιστασιακή δραστηριότητα και τις ιδέες του κι έμεινε στη φυλακή συνολικά 11 χρόνια και 5 μήνες, ενώ έμεινε εξόριστος πάνω από 4,5 χρόνια.
Είναι ίσως ο μοναδικός Έλληνας, που εκδόθηκε γι΄ αυτόν γραμματόσημο στην Σοβιετική Ένωση, όταν καταδικάστηκε σε θάνατο το 1959 με τίτλο: «Μανώλης Γλέζος – Ήρωας της Ελλάδας». Υπήρξε από τους λίγους Έλληνες, που το όνομά τους γράφτηκε με χρυσά γράμματα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για τις ενέργειές τους κατά του φασισμού. Παρότι εκλέχθηκε ευρωβουλευτής και με τον ΣΥΡΙΖΑ, με 438.000 ψήφους, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης μεταξύ υποψηφίων όλων των κομμάτων, η διαφωνία του για τα οικονομικά μέτρα και το Γ’ μνημόνιο, τον ώθησαν να βρεθεί εκτός. Προηγουμένως, είχε περάσει από ΚΚΕ/ΕΔΑ, ΠΑΣΟΚ, ενώ μετά τον ΣΥΡΙΖΑ μετακόμισε στη ΛΑΕ, με επικεφαλής τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.
Από την Δευτέρα 16 Μαρτίου, στο Ερρίκος Ντυνάν, που είχε εισαχθεί με οξεία γαστρεντερίτιδα, ουρολοίμωξη και πυρετό, έδωσε την πρώτη μάχη, που δεν κέρδισε. Γοητευτική προσωπικότητα, δυναμικός, φλογερός πατριώτης αλλά εξίσου διεθνιστής ως προς τα οράματα, έφυγε όρθιος δίπλα στην αγαπημένη του Τζόρτζια, τα παιδιά και τα εγγόνιά του, πλήρης ημερών. Το παρατσούκλι, που τον ακολουθούσε «έφηβος αντάρτης» κι «αιώνιος έφηβος». «Ένας σπάνιος σύντροφος, ακαταπόνητος αγωνιστής και εργάτης των γραμμάτων, αφιέρωσε όλη του τη ζωή στους αγώνες του ελληνικού λαού και των άλλων λαών», ανέφερε μεταξύ άλλων η ΛΑΕ. Ο Μανώλης Γλέζος δεν δίστασε να δώσει εξετάσεις στα 93 του χρόνια στην Ένωση Συντακτών, δίνοντας προφορικές εξετάσεις και να γίνει δεκτός, αποδεικνύοντας πως ποτέ δεν είναι αργά. Ο κορωνοϊός δεν επιτρέπει συνωστισμό στις κηδείες. Όμως, ως μια μικρή ένδειξη τιμής σήμερα στις 9 το βράδυ και την ημέρα της κηδείας του από τα μπαλκόνια των Ελλήνων, αναμένεται ο κόσμος να τον ξεπροβοδίσει χειροκροτώντας.
Η χούντα των Συνταγματαρχών, που μέχρι σήμερα υπάρχουν υπουργοί που ομνύουν στο όνομά της, δεν του επέτρεψε ούτε να παρευρεθεί ούτε στην κηδεία της μάνας του. Αντίθετα, ο ίδιος δεν δίστασε ποτέ να τα βάλει με τον οποιοδήποτε, αν θεωρούσε ότι θίγονταν τα συμφέροντα της χώρας, των Ελλήνων, ξένων πολιτών ή και μεταναστών. Υπέρμαχος της ισότητας και της ελευθερίας των ανθρώπων στην πράξη, θα παραμείνει μία για πάντα στην παγκόσμια Ιστορία ένα σύμβολο της αντίστασης των λαών κατά των κάθε λογής κατακτητών, γεγονός που του αναγνωρίστηκε απ΄ όλα τα ελληνικά κόμματα κι από Έλληνες και ξένους ηγέτες.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Ακρωνυμία», το οποίο παρουσίασαν ο Νίκος Βούτσης, τον Ιούνιο του 2017, ως εν ενεργεία Πρόεδρος της Βουλής, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, Ευάγγελος Μεϊμαράκης κι ο φιλόλογος –συγγραφέας, Λαοκράτης Βάσσης υπό τον συντονισμό του Γιώργου Βότση. Σ’ εκείνη την παρουσίαση θα πει χαρακτηριστικά: «Αγαπητοί φίλοι, στις παραμονές των εκτελέσεων, στις παραμονές από κάθε μάχη, μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε. Και λέγαμε: Εάν εσύ ζεις, μη με ξεχάσεις. Εάν εσύ δε σε βρει το βόλι, όταν συναντάς τους ανθρώπους στο δρόμο, θα λες καλημέρα κι από μένα. Κι όταν πίνεις κρασί θα πίνεις κρασί κι από μένα. Κι όταν ακούς τον παφλασμό των κυμάτων, θα τον ακούς και για μένα. Κι όταν ακούς τον άνεμο, να περνάει μέσα από τα φύλλα, κι ακούς το θρόισμα του ανέμου, θα το ακούς και για μένα. Κι όταν χορεύεις, θα χορεύεις και για μένα! Μπορώ να ξεχάσω αυτόν τον κόσμο; Είναι δυνατόν;».
Η δράση του ξεκινά από πολύ νεαρή ηλικία. Το 1939 ο Μανώλης Γλέζος δημιουργεί μία αντιφασιστική ομάδα που είναι κατά της Ιταλικής κατοχής της Δωδεκανήσου και της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Το 1940 ζώντας ήδη στην Αθήνα δουλεύει και ταυτόχρονα επιτυγχάνει στην ΑΣΟΕΕ αλλά θα μεσολαβήσει ο πόλεμος. Ο Ναξιώτης Μανώλης Γλέζος, μαζί με τον Απόστολο Σάντα, τη νύχτα της 30ης προς 31η Μάη του 1941 κατεβάζουν από τον ιστό του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης τη χιτλερική σημαία. Το σχέδιο, η τόλμη κι η αποκοτιά των δυο νέων ανδρών κάνει τον γύρο του κόσμου. Είναι η πρώτη συμβολική ήττα απέναντι σε μία πανίσχυρη ναζιστική Γερμανία, που πατούσε τους λαούς στο διάβα της. Το μεγαλειώδες κατόρθωμά του μαζί με τον Λάκη Σάντα να κατεβάσουν τη ναζιστική σημαία ξεσηκώνει κύμα αισιοδοξίας σε όλη την Ευρώπη αλλά τους καταδικάζει ερήμην σε θάνατο.
Την περίοδο της κατοχής δρα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται τρεις φορές από τις ιταλικές και τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Μετά την απελευθέρωση αναλαμβάνει την αρχισυνταξία στην εφημερίδα του Ριζοσπάστη. Συλλαμβάνεται και δικάζεται το 1948. Όπως χιλιάδες αγωνιστές περνά φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια. Γράφει για να εξορκίσει το κακό.
Τον Σεπτέμβρη του 1951, όντας φυλακισμένος, εκλέγεται βουλευτής με την ΕΔΑ. Αποφυλακίζεται το 1954 και το 1956 αναλαμβάνει διευθυντής της Αυγής, που λειτουργούσε ως εφημερίδα της ΕΔΑ. Φυλακίζεται ξανά από το 1958 έως το 1962. Το 1962 τιμάται από τη Σοβιετική Ένωση με το Βραβείο Λένιν για την αντιστασιακή του δράση, τον αγώνα για την ειρήνη και την πάλη ενάντια στο φασισμό. Ο ίδιος δεν θα διστάσει ωστόσο, να καταδικάσει στη συνέχεια την εισβολή των Σοβιετικών δυνάμεων στην Τσεχοσλοβακία. Το 1961 εκλέγεται τακτικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από το 8ο Συνέδριο του Κόμματος. Με την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος, στις 21 Απρίλη 1967, συλλαμβάνεται και κρατείται για 4 χρόνια διαδοχικά στο Γουδή, το Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), τη Γυάρο, το Παρθένι Λέρου. Αποχωρεί τελικά από το ΚΚΕ το 1968 ενώ απελευθερώνεται τελικά το 1971 από τον Ωρωπό. Πολιτικοί ηγέτες, διανοούμενοι, φιλόσοφοι, ζωγράφοι θα βρεθούν στο πλευρό του, όταν η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή τον συλλαμβάνει για κατασκοπία υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης.
Μέχρι τέλους ο Μανώλης Γλέζος θ΄ αγωνιστεί για να σταματήσει η ολέθρια πολιτική της Γερμανίας, να μην έχει δώσει τα οφειλόμενα στους Έλληνες, για την καταστροφή της ελληνικής οικονομίας, τόσο της δημόσιας όσο και της προσωπικής περιουσίας των ανθρώπων. Γυρίζει την Ελλάδα συνεργάζεται με δημάρχους, βουλευτές, ψάχνει να βρει στοιχεία κι αρχεία. Θ΄ αγωνιστεί με νύχια και με δόντια για να υπάρξει λύση σε αυτό το θέμα, ώστε οικογένειες ολόκληρες, που τα μέλη τους εκτελέστηκαν, άγρια κακοποιήθηκαν, έζησαν εφιαλτικές συνθήκες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, έχασαν σπίτια και περιουσίες να πάρουν πίσω έστω κι αργά, τα οφειλόμενα. Δεν έπαψε ποτέ να θέτει το συγκεκριμένο θέμα κρατώντας αποστάσεις αλλά τηρώντας και σεβασμό στην αντίπερα όχθη.
Ο Μανώλης Γλέζος πίστευε στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας κι από το 1981 και έπειτα, όταν εκλέχτηκε βουλευτής και ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ και αργότερα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Πέρασε από πολλά κόμματα αλλά πάντα από την πλευρά της αριστεράς και δεν εγκλωβίστηκε ποτέ σε κομματικές γραμμές. Οι διαφωνίες του τον οδήγησαν πολλές φορές έξω από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των κομμάτων. Κάποιοι περίμεναν ότι θα προταθεί για Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Το παράδειγμά του ως προέδρου της Κοινότητας Απειράνθου Νάξου (1986) με σημαντικές καινοτομίες ως προς το ενεργειακό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα, σε μία περίοδο, που όλα αυτά φάνταζαν ουτοπικά, θα παραμένει πάντα φωτεινό, για την αυτοδιοίκηση και τη λειτουργία του τοπικού έναντι στο υπερτοπικό. Η αγάπη του προς το φυσικό περιβάλλον και το παράδειγμα της Άμεσης Δημοκρατίας στην Απείρανθο θα τον ακολουθούν παντού. Ανακηρύχθηκε πολλές φορές κι από πολλά Πανεπιστήμια επίτιμο Δρ. Γεωλογίας τον Μάρτιο του 2019, από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εξαιτίας της αρθρογραφίας του και της βαθιάς γνώσης του πάνω σε γεωλογικά – περιβαλλοντικά θέματα, καθώς το χωριό του παρήγαγε σμύριδα ενώ νωρίτερα είχε ανακηρυχθεί κι επίτιμος διδάκτωρ Φιλολογίας.
Οι πιο νέοι τον θυμούνται τα τελευταία χρόνια, προτού επιδεινωθεί η υγεία του στο καφενείο της Βουλής, να πίνει το καφεδάκι του και να μη σταματούν να έρχονται για να του μιλήσουν, νέοι και παλιοί βουλευτές, δημοσιογράφοι, συνεργάτες. Συμμετείχε δραστήρια στο Εθνικό Συμβούλιο για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων για την τεκμηρίωσή τους, νομική και πολιτική κι ως την τελευταία στιγμή, που κυβερνούσε ο ΣΥΡΙΖΑ ερχόταν πολύ συχνά στο γραφείο του Νίκου Βούτση, για το θέμα αυτό. Σε μία χρονική περίοδο, που πολιτικοί και κόμματα αμφισβητούνται ως προς τις προθέσεις και την πρακτική τους, ο Μανώλης Γλέζος κατόρθωνε πάντα να αμφισβητεί, χωρίς να αμφισβητείται.
«Ο θάνατός του αποτελεί μια μεγάλη απώλεια, καθώς για δεκαετίες υπήρξε το ζωντανό παράδειγμα ήθους, μαχητικής συμμετοχής στα κοινά και αγώνα για την κοινωνική δικαιοσύνη… Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος της Βουλής, Κώστας Τασούλας, ο οποίος αναφέρθηκε στην χαρισματική προσωπικότητα του Μανώλη Γλέζου. Ανεξάρτητα από το αν υπήρξε απομάκρυνση τα τελευταία χρόνια από τον ΣΥΡΙΖΑ, λόγω των διαφωνιών του και των δημόσιων τοποθετήσεών του, βουλευτές και στελέχη έδειχναν απεριόριστο σεβασμό στο πρόσωπό του.
«Αντίο στο σύμβολο της αντίστασης όλων των Ελλήνων κατά του ναζισμού. Αντίο στη γενναιότητα και τη μαχητικότητα σε καιρούς ζοφερούς για τον τόπο. Αντίο στη νεανική σου ορμή σύντροφε που σε κράτησε ενεργό μέχρι τέλους, ζωντανό παράδειγμα για πολλές γενιές. Ευγνώμονες για τη συμπόρευσή μας, θρηνούμε την απώλειά σου και θα τιμάμε τη μνήμη σου και τους αγώνες σου. Είναι χρέος της Αριστεράς απέναντι στην ιστορία της. Είναι χρέος όλων των Ελλήνων απέναντι στην ιστορία του τόπου», ήταν το μήνυμα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο πρώην πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου σε λιτή δήλωσή του ανέφερε: “Ο Μανώλης Γλέζος, θα μας θυμίζει πάντα τη σημασία των αγώνων για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια, τη σημασία της πάλης ενάντια στο φασισμό, όποια μορφή και αν έχει. Μανώλη, δεν θα ξεχάσουμε!”. Μακροσκελή ανακοίνωση εξέδωσε το ΚΚΕ, που εξέφρασε τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του, αναφερόμενο στα έργα και τις ημέρες του Μανώλη Γλέζου και στο πως επηρέασε την πολιτική σκηνή, διεθνή κι εγχώρια, υπογραμμίζοντας την αξία του ανδρός.
Ο Πρόεδρος της Κ.Ο. και Γραμματέας του ΜέΡΑ25, Γιάνης Βαρουφάκης τόνισε πως «ο Μανώλης Γλέζος μας άφησε σε μια σκληρή στιγμή για τους αδύναμους του κόσμου για τους οποίους έδωσε αγώνα πατριωτικό & διεθνιστικό. Εν ζωή ενέπνευσε από τον Πικάσο μέχρι την τελευταία επαναστάτρια. Από σήμερα θα εμπνέει τους επόμενους να δίνουν ξανά & ξανά τον ίδιο καλό αγώνα». Ο Μανώλης Γλέζος δεν έπαψε σε όλη του τη ζωή να μάχεται, να διεκδικεί πάντα από τις γραμμές των ταπεινών ανθρώπων, το δίκιο των λαών. Με την αποδοχή όλων των ελληνικών κομμάτων, και τη συνεχή παρουσία του στα πολιτικά δρώμενα, έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, σε ηλικία 98 ετών. Οι περιπέτειες της υγείας του ήταν πολλές τον τελευταίο καιρό και τελικά εξέπνευσε μετά από ολιγοήμερη νοσηλεία του στο νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν. Το θάρρος του μπορεί να το έχουν λίγοι, όμως το παράδειγμά του, ως ενός ατόμου, που είναι ενεργός πολίτης, έχει όραμα και λύσεις, υπέρ όσων είναι αδύναμοι, είθε να εμπνέει γενιές και γενιές νέων παιδιών και πολιτικών, που θέλουν ν΄ ασχοληθούν με τα κοινά. Γιατί ο Μανώλης Γλέζος σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για το αυτονόητο, υπερασπιζόμενος τις αξίες της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, της δικαιοσύνης και της ισοπολιτείας.
