Μπήκα σε σκέψεις με αφορμή και το άρθρο της Γεωργίας Δρακάκη «Να διαβάσω ποίηση, σοβαρά τώρα;» στο site του «Η Πόλη Ζει» , που δημοσιεύτηκε εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης. Λοιπόν, η ποίηση είναι μια ιδιαίτερης μορφής γραφή και το αγαπημένο μου κομμάτι αυτής είναι ότι επιτρέπει τόση ελευθερία στον άνθρωπο που γράφει το ποίημα ώστε να «σπάσει» πολλούς συντακτικούς, γραμματικούς και τονικούς κανόνες ΑΡΚΕΙ αυτό να εξυπηρετεί κάποιον σκοπό (δηλαδή χάριν συμβολισμού). Για να σπάσεις βέβαια κανόνες, πρέπει να τους γνωρίζεις, αλλιώς δεν θα μπορέσεις να πετύχεις το σκοπό. Δεν αρέσκεται στους επαναστάτες χωρίς αιτία η ποίηση! Κι αυτό είναι η τέλεια ελευθερία, το ιδανικό πινέλο για να «ζωγραφίσεις»….Το ποίημα είναι ένα προσωπικό πόνημα (δεν μ αρέσει αυτή η λέξη, ωστόσο) που μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο στολίδι όχι μιας σκονισμένης βιβλιοθήκης, αλλά του μυαλού πολλών!
Ποίηση με κανόνες
Υπάρχει, ωστόσο, και η έμμετρη ποίηση με δίστιχα και πλεκτές ομοιοκαταληξίες που δίνει στο κείμενο την τσαχπινιά του ρυθμού και το παιχνίδι των μαθηματικών (ο θεός να κάνει τα μαθηματικά…«παιχνίδι»!). Έτσι λοιπόν, με πιο «σφιχτούς κανόνες» και έναν μικρό περιορισμό στις λέξεις, ορισμένα ποιήματα μπόρεσαν να τραγουδηθούν. Όμως αυτό δεν αναιρεί ότι ποιήματα χωρίς μέτρο έγιναν κι αυτά τραγούδια! Γιατί δεν αρέσει η ποίηση σε πολλούς; Κρίμα μεν, ισχύει δε…
Ποίηση η σχολική
Θες να φταίει το «ντίλι ντίλι το καντήλι που έφεγγε και κένταγε η κόρη το μαντήλι» στο δημοτικό; Θες να φταίει ο «Κρητικός» του Σολωμού στις πανελλήνιες; Οι εκπαιδευτικοί ίσως απέφευγαν να αναδείξουν τους «ροκ σταρ» ποιητές ,τους πιο επαναστάτες, τους πιο σκοτεινούς και αυτοκαταστροφικούς που πιθανόν να μας ενδιέφεραν στην εφηβεία. Ίσως η επαφή μας με την ποίηση να ήταν ξώφαλτση με κάποιους πιο στριφνούς και αυστηρούς της ποίησης, με απομονωμένες «διάνοιες» και απομακρυσμένες από την εποχή μας ποιητικές αυθεντίες. Στη πλειονότητα της γενιάς μου, η σχολική ποίηση απευθυνόταν μόνο σε μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης. Που χάνονταν μέσα σε αναλύσεις σχολικών βοηθημάτων άνευ φαντασίας και ενδιαφέροντος. Η ποίηση δεν υφίσταται ξεκομμένη από την φαντασία!
Αυθεντίες της ποίησης
Οι στριφνοί κύριοι που έλεγα παραπάνω… Δημιούργησαν μια φήμη γύρω από τα πρόσωπά τους και την τέχνη τους, έγραψαν με χρυσά γράμματα στην ιστορία της ποίησης το όνομά τους – κυρίως- και ύστερα συνένταξαν ανθολογίες με ποιήματα φίλων τους. Η δική τους προσέγγιση της ποίησης την εμφάνιζε ως προϊόν μιας επίλεκτης σνόμπ κάστας- χωρίς ιδιαιτέρα μάχιμη φαντασία. Συχνά, ποιητές μεγάλου βεληνεκούς απέρριπταν και έκοβαν τα φτερά σε άλλους νεότερους άσημους ποιητές, αποθαρρύνοντάς τους όταν λάμβαναν και έκριναν τα ποιήματα τους. Ίσως μάλιστα είχε να κάνει και με το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, αλλά και με τη καταγωγή των νεαρών πέρα από την ικανότητα τους στην ποίηση. Υπήρχαν αστοί και κοσμικοί ποιητές οι οποίοι (επι)βράβευαν ο ένας τον άλλο για πολλά χρόνια. Το ποίημα του Κ. Καρυωτάκη «Μικρή ασυμφωνία είς Α μείζον» είναι ξεκάθαρη αποτύπωση όλων των παραπάνω. Σε μια εκδήλωση, ο ποιητής Τ. Πατρίκιος διάβαζε με χαρά τα ποιήματά του δίπλα σε νεαρούς που περίμεναν τη σειρά τους. Είπε ότι στα παλιά χρόνια οι «φτασμένοι» ποιητές θεωρούσαν προσβολή να διαβάσουν την ποίηση τους δίπλα σε νεόφερτους ποιητές.
Στερεότυπα για την ποίηση
Κάθε έννοια στον κόσμο αυτό την ακολουθείται από ένα στερεότυπο… Ότι ο ποιητής είναι «τεμπέλης», είναι «ψώνιο», είναι «βαρεμένος», «έχει πολύ ελεύθερο χρόνο», «δεν έχει έγνοιες», είναι «καταραμένος». Αδύναμος και υπερβολικά ευαίσθητος, «ρομανδικός»(ποιος, ήθελα να ξέρω βλέπει για αδυναμία, ΤΕΤΟΙΑ ΔΥΝΑΜΗ)! Συνήθως, αυτά τα λένε άνθρωποι που δεν έχουν καταπιαστεί ποτέ με το να διαβάσουν ή να γράψουν, γενικά (πάρτε κι ένα δικό μου στερεότυπο)…Ίσως δεν έχουν και ενδιαφέρον να τα γνωρίσουν όλα αυτά! Μπορεί κάποιος να εργάζεται πολύ σκληρά/να μην εργάζεται καθόλου, να υποφέρει, να είναι ερωτευμένος/να μην είναι, να είναι άνδρας/ γυναίκα, νέος/ γέρος, ομοφυλόφιλος/ ετεροφυλόφιλος, οικογενειάρχης/ «αδέσποτος», απατεώνας/νομοταγής. Μπορεί να είναι τα πάντα…Η ποίηση είναι για όλους και σε αντίθεση με πολλά άλλα πράγματα… Όλους τους χωράει!
Η ποίηση έχει θέμα
Υπάρχει η ποίηση για τον θαυμασμό της ομορφιάς, μα υπάρχει και η στρατευμένη ποίηση, υπάρχει και η ανένταχτη, η «αναρχική» (που δεν ακολουθεί κανόνες και μπορεί να μην έχει και συνοχή) όσο υπάρχει και η «βιογραφική». Κανονικά, κανένα είδος ποίησης δεν πρέπει να αναιρεί το άλλο. Όσο στον κόσμο υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικές καταβολές, τόσο θα υπάρχουν και διαφορετικές οπτικές. Κανονικά λέω, γιατί η ποίηση που έχει ως κέντρο τις αγωνίες και τους αγώνες της εργατικής τάξης ή τα ιδανικά ενός ανθρωπιστή, ειρηνιστή, ακόμη η ποίηση που στηλιτεύει τα κακώς κείμενα της ζωής στις μεγαλουπόλεις, την απομάκρυνση του ανθρώπου από την αλήθεια του…είναι όπως και να το κάνουμε πιο διαχρονική και η χρησιμότητά της φωτίζεται απευθυνόμενη σε πολύ μεγαλύτερο εύρος κόσμου!
“Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ
είναι μη γίνω “ποιητής”.
Μην κλειστώ στο δωμάτιο
ν’ αγναντεύω τη θάλασσα
κι απολησμονήσω…”
(Κατερίνα Γώγου, Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ (απόσπασμα), από το “Ιδιώνυμο”.).
Η ποίηση στη ζωή
Η ποίηση μας περιμένει όπου βρίσκεται ο παθιασμένος έρωτας, η ξαφνική επανάσταση, ένας μικρός ή ένας μεγάλος θάνατος…Ένας μεγάλος πόνος, ένα ανεξήγητο καρδιοχτύπι που μας υπερβαίνει. Κάπου υπάρχει ένας πάγκος με μεταχειρισμένα βιβλία και κάπου εκεί ο στίχος που μας περιμένει…Η ποίηση βρίσκεται όπου η ψυχή μας. Ειδικά όταν η ψυχή μας καβαλάει τα σύννεφα και η φαντασία μας καλπάζει! Ζωντανή φαντασία έχουν όσοι δεν έχουν πέσει σε λήθαργο, για τους οποίους ακόμη και η σιωπή έχει νόημα, ακόμη και το πέσιμο ενός φύλλου… Ακόμη και τα βρώμικα πεζοδρόμια στο δρόμο για την δουλειά είναι ποίηση, ο κόσμος που συναντάμε στο λεωφορείο. Το τρίτο μάτι είναι η ποίηση! Όσοι το έχουν βλέπουν και μια έξτρα διάσταση! …Μα δεν είναι για λίγους… βρείτε την σε τρικάκια στο δρόμο, φωτοτυπίες και χειρόγραφα, από το διαδίκτυο, σε βιβλία, σε γκράφιτι σε τοίχους, μοιράστε και μοιραστείτε την.
ΥΓ1: Να διαβάζετε ολόκληρο το ποίημα!
Υ.Γ2: Αφιερωμένο στον καθηγητή Αναστάσιο Γιαννακόπουλο, που προσπάθησε να μου μάθει πέντε πράγματα για όλα αυτά, τον θυμάμαι πάντα με αγάπη!
H Νικολέττα Βήκου ζει στην Γλυφάδα, έχει σπουδάσει Ψυχολογία στο University of Gloucestershire και μελέτησε τις τεχνικές παιγνιοθεραπείας και δραματοθεραπείας στο ψυχοθεραπευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο «το ‘Ερμα». Εχει ακόμα μελετήσει τις κλινικές εφαρμογές μουσικοθεραπείας για την Μουσική και τη δημιουργικότητα στην ψυχιατρική, με τον ψυχιάτρο Δρ. Ορέστη Γιωτάκο σε συνεργασία με την Ευαγγελία Παπανικολάου και έχει επικεντρωθεί ακόμη στο «πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά τραυματικά γεγονότα και πως μπορεί η παιγνιοθεραπεία να βοηθήσει» με τους Brenda Meldrum, M. Phil. Πιστεύει στον εθελοντισμό και στην βοήθεια των ανθρώπων μεταξύ τους. Εργαζεται στο direct marketing και στις δημόσιες σχέσεις για το free press περιοδικό «Η Πόλη Ζει», ενώ σε αντίστοιχες και σχετικές θεσεις έχει εργαστεί στα PULSE Magazine και Volta.
