Αγία Σοφία: η του Θεού Σοφία και ο κόσμος των Συμβόλων, η Κυβέρνηση Μητσοτάκη και τα μαθήματα του ΣΥΡΙΖΑ!

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΝΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

Υπάρχει Έλληνας, που να θυμάται τον εαυτό του να πηγαίνει στην Αγία Σοφία και να εκκλησιάζεται; Ίσως αν κάποιος είναι 100 χρονών σήμερα, να έχει να λέει πως τον βάφτισαν εκεί. Αλλά η απόφαση για μετατροπή του ναού της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί, όσο κι αν έχει ξανασυμβεί κατά το παρελθόν, δεν είναι απλή. Είναι μία νέα πρόκληση μπροστά σε μία σειρά αμέτρητων προκλήσεων προς την Ελλάδα και τον χριστιανικό κόσμο. Ο Ερντογάν ίσως νομίζει πως ανακατεύοντας την τράπουλα θα του δώσουν σημασία. Όμως, το σάπιο σκαλοπάτι στο οποίο πατάει,  κινδυνεύει να τον γκρεμίσει στη διεθνή σκακιέρα, όσο κι αν οι αντιδράσεις, που καταγράφονται δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Κι αυτό, διότι το συγκεκριμένο μνημείο, δεν ακουμπάει μόνο σε πλάτες των ισχυρών, αλλά αναφέρεται στους πολίτες των χωρών, που έχει ή δεν έχει συμμάχους.

Πολιτιστικό μνημείο πολυεπίπεδο σε συμβολισμούς και η φάκα του γείτονα

Η Αγία του Θεού Σοφία δεν ενοχλεί μόνο ως πολιτιστικό μνημείο, αλλά ενοχλεί σε επίπεδο συμβόλων. Απαράμιλλου κάλλους, βασιλική με τρούλο άρχισε η ανέγερσή της το 532 μ.Χ. και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 537, επί βασιλείας Ιουστινιανού Α΄. Αρχιτέκτονες – μηχανικοί, όπως μάθαμε ήδη από το σχολείο, ο Ανθέμιος (από τις Τράλλεις δηλαδή το Αϊδίνι στο εσωτερικό της Σμύρνης) και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο. Πέρα από τη γοητεία του μνημείου καθεαυτού, την αρχιτεκτονική, παραμένει μία υπενθύμιση στους λαούς της Ανατολής ότι είναι ένα χριστιανικό ογκώδες αλλά όμορφο μνημείο. Ογκώδες, γιατί έχει να κάνει και με το στοιχείο της εξουσίας και τη δύναμη επιβολής. Επιβεβαίωση κυριαρχίας αλλά και την ίδια στιγμή υψηλών προδιαγραφών, αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό μνημείο. Είναι σύμβολο της Ορθοδοξίας, παρότι υπήρξε κι η εποχή που λειτούργησε και ως ρωμαιοκαθολικό ή ξανά ως μουσουλμανικό. Όμως, ως μνημείο της Χριστιανικής Ορθοδοξίας, που ήταν ο αρχικός του σκοπός, υπερσημασιολογείται. Και γι΄ αυτό χριστιανοί αντιδρούν σε όλον τον κόσμο, σοβαροί μουσουλμάνοι το βλέπουν ως μία γελοία κίνηση του Ερντογάν ενώ μουσουλμάνοι, πιο λαϊκοί με το συναίσθημα να ξεχειλίζει, έφτασαν να γιορτάζουν την κίνηση του Τούρκου ηγέτη. Είναι οι μόνοι, που το γιορτάζουν, γιατί δεν βλέπουν τη φάκα του γείτονα, ο οποίος δημιουργεί ένα νέο μουσουλμανικό, παλαιάς κοπής κράτος στη θέση του κοσμικού. Πισωγυρίζει δηλαδή ακόμη παραπάνω την χώρα.

Αγία Σοφία: ένα μνημείο της ανθρωπότητας και ο Βορίδης, οι ψύχραιμοι της ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ

Κι άλλα μνημεία άλλαξαν χρήση, στο πέρασμα του χρόνου. Κι Έλληνες έχουν ταλαιπωρήσει μουσουλμανικά μνημεία, όταν σχόλασε η οθωμανική κυριαρχία. Η καταστροφή θρησκευτικών συμβόλων δυστυχώς γίνεται σε περιόδους εντάσεων, ως αποτέλεσμα της καταπίεσης, του ζυγού, που τα συνοδεύει. Όμως, η Αγία Σοφία αποτελεί ένα μνημείο της ανθρωπότητας όχι μόνο για το πολιτιστικό του αποτύπωμα και την ομορφιά του, αλλά ως ένα σημάδι της βυζαντινής αυτοκρατορίας, αποτύπωση μίας άλλης ιστορικής εποχής. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έσπευσε με σχετικά χλιαρό τρόπο να καταδικάσει τη νέα ίντριγκα Ερντογάν. Άλλοι βγήκαν πιο δυναμικά, όπως η ακροδεξιά της πτέρυγα με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη να δηλώνει έτοιμο, για να αλλάξει χρήση το σπίτι, που γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη. Αγνόησε έτσι ηθελημένα ή αθέλητα καίτοι νομικός ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι, οι οποίες καθιστούν ανέφικτη κι ατελέσφορη ακόμη κι αυτήν την ακροδεξιά ρητορική. Στο λάθος, όμως, δεν απαντάς με το ίδιο λάθος. Η εθνικιστική δεξιά δεν άλλαξε πλώρη. Παρόλα αυτά ψύχραιμες ήταν οι δηλώσεις αρκετών στελεχών, Σταύρου Καλαφάτη, γεν. γραμματέα της Κ.Ο. της Νέας Δημοκρατίας, του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, του Μάξιμου Χαρακόπουλου, προέδρου της Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης κ.ά. Στο ζήτημα αυτό επέδειξαν ευαισθησία και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ με δημόσιες δηλώσεις, τοποθετήσεις κ.ά. και χωρίς ευτυχώς να δυναμιτίζουν το τοπίο.  Κράτησαν διακριτικές αποστάσεις κάνοντας, ωστόσο, τις σχετικές συγκρίσεις, τι θα γινόταν, αν στη θέση του Κυριάκου Μητσοτάκη βρισκόταν ο Αλέξης Τσίπρας και πως θ΄ αντιδρούσε το μιντιακό σύστημα. Βασικό στοιχείο είναι πως ενώ κάποιοι βγήκαν πολύ δυναμικά έξω για τη συμφωνία των Πρεσπών, δεν δείχνουν ανάλογη ετοιμότητα και βούληση για το θέμα αυτό.

Η συμφωνία των Πρεσπών κι η Αγία Σοφία

Τον κόσμο των συμβόλων παρερμήνευσαν πολλές φορές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, όσο ήταν στην εξουσία. Ήταν ένα από τα λάθη, που σε συνδυασμό με την καθημερινή επικοινωνιακή ρητορική στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οδήγησε την κυβερνώσα αριστερά στην αξιωματική αντιπολίτευση, παρότι οι Βορειοελλαδίτες βουλευτές του, ενημέρωναν και εγκαίρως προειδοποιούσαν. Παρερμήνευσε έτσι η αθηνοκεντρική πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο το γεγονός της συμφωνίας των Πρεσπών, καθεαυτό, που έχει πολλά κι αξιόλογα σημεία, τα οποία είναι θετικά, για τη χώρα μας, αλλά την ευαισθησία, σε συμβολικό επίπεδο της έννοιας της Μακεδονίας. Μια Μακεδονία, που κουβαλάει ο Έλληνας πολίτης, ως έννοια, έστω και στρεβλά, χωρίς ιστορική τεκμηρίωση, στα δημοτικά τραγούδια, στα ταξίδιά του, στις γεύσεις, στα γλέντιά του, ακόμη και στις πλαστικές ταμπέλες.Αμφισβητώντας τον κόσμο των συμβόλων, ουσιαστικά κατέπεσε ο ΣΥΡΙΖΑ και γκρεμίστηκε στο κομμάτι του ρεαλισμού. Η συμφωνία των Πρεσπών δεν διαβάστηκε ούτε σημασιολογήθηκε κανονικά και με ψυχραιμία από κόσμο, που ήταν κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο κόσμος των συμβόλων είναι συναισθηματικός κόσμος

Επειδή ο κόσμος των συμβόλων απευθύνεται κατεξοχήν στο συναίσθημα,  φέρνει διαφορετική ένταση και πικρία στον καθέναν. Μιλάμε για δυο Ελλάδες, οι οποίες δεν έχουν να κάνουν με κόμματα. Έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του συναισθήματος και την ψυχραιμία. Κι ο κόσμος του συναισθήματος είναι αυτός, που έχει την αξία του στην πολιτική και μπορεί ν΄ ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις. Πολλές φορές ένας πολιτικός μπορεί να «καεί», γιατί έκαψε γλωσσικά κάποιο σύμβολο, το οποίο αντιπροσώπευε μία κοινωνική, επαγγελματική, εθνοτική ομάδα ή γιατί απλά έχει διαφορετική αντίληψη από την επικρατούσα, γεγονός το οποίο δυστυχώς φέρνει μπροστά την ψυχολογία του όχλου. Ωστόσο, ο Τούρκος ηγέτης δεν αντιλαμβάνεται ότι βγάζει μόνος τα μάτιά του, όταν διώχνει όλους τους χριστιανούς, που θα ήθελαν να επισκεφθούν το μνημείο αλλά ακόμη κι αυτούς, που ασχολούνται με τον πολιτισμό σ’ όλον τον κόσμο και θα ήθελαν να το γνωρίσουν.  Δεν αντιλαμβάνεται ότι η κίνησή του, όσο κι αν διαφημιστικά πουλάει, θα φέρει ακριβώς τ’ αντίθετα αποτελέσματα, απ΄ αυτά που νομίζει.

Το μνημείο έχει πολιτιστικό και θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά και πολιτικό και κοσμικό

Κύτταρο της συλλογικής μνήμης, το μνημείο, κατεξοχήν για τους χριστιανικούς λαούς της Βαλκανικής, παρότι μεσολάβησε ο υπαρκτός σοσιαλισμός και σε πολλές περιοχές η αθεΐα καθιερώθηκε και παρέμεινε. Ως πολιτικό και κοσμικό παραμένει ένα σημείο χριστιανισμού, στην γεωστρατηγική αφετηρία του μουσουλμανικού τόξου. Την ίδια στιγμή, που κάποιοι ονειρεύονται να ξυπνήσουν μαρμαρωμένοι βασιλιάδες, ο χαρακτήρας του μνημείου δεν είναι μόνο ελληνικός, είναι βυζαντινός κι εν τέλει παγκόσμιος. Κουβαλά πάνω του την αίγλη και την ιστορικότητα εκείνης της εποχής αλλά και τη δύναμη της συσπείρωσης. Εμπεριέχει δηλαδή όλα τα χαρακτηριστικά εκείνα της πνευματικότητας αλλά και της πολυπολιτισμικότητας, η οποία έχει ως επιστέγασμα τη θρησκεία κι εν προκειμένω την ορθόδοξη χριστιανική. Είναι επομένως ένας συνδετικός κρίκος μεταξύ των χριστιανορθόδοξων λαών. Η απόφαση αυτή του δικαστηρίου της Τουρκίας, η οποία μπαίνει στο τραπέζι,  δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην ίδια τη γείτονα. Ο Ερντογάν χτυπάει ανηλεώς αλλά ξεδιπλώνει έτσι την αναχρονιστική πλευρά της Τουρκίας, γράφοντας στα παλαιότερα υποδήματά του, για πολλοστή φορά διεθνείς συνθήκες, διεθνείς οργανισμούς κ.ά. Επιπλέον, τα αριστερά κόμματα στην Τουρκία πήραν ξεκάθαρα θέση εναντίον αυτής του της απόφασης.

Η Τουρκία κι ο ρόλος του χωροφύλακα

Η Τουρκία αναζητεί ρόλο στην Ευρώπη, εκμεταλλευόμενη μονίμως τη θέση της ως μεγάλη αγορά με σημαντική γεωστρατηγική θέση. Μία θέση, όμως, η οποία αποδυναμώνεται διαρκώς. Αναλογικά θα λέγαμε, ακόμη κι ο υπάλληλος του μήνα, διαρκώς διαμαρτύρεται σ΄ ένα μαγαζί, το αφεντικό τον διώχνει ή δεν του δίνει σημασία γιατί του χαλάει και το κλίμα μέσα στην εταιρία. Η Τουρκία έχει προβλήματα παρά την προσωπική στήριξη Τραμπ στον Ερντογάν, κάτω από το τραπέζι. Αυτή τη φορά ο Ερντογάν δεν χτυπάει στο συναίσθημα του φόβου (όπως κάνει με τον Στρατό). Κάνει το μοιραίο λάθος να χτυπά το θρησκευτικό συναίσθημα. Κι όταν υπάρχει αγάπη για κάτι, η αίσθηση της λογικής μειώνεται και το συλλογικό μητρικό ή πατρικό ένστικτο της προστασίας ενδυναμώνεται. Κάποτε ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, ίσως ο μεγαλύτερος θεατράνθρωπος της γενιάς του, στοχοποιήθηκε γιατί αναφέρθηκε με απαξιωτικό τρόπο στην ελληνική σημαία. Ο ίδιος δεν καταδίκαζε τη σημαία, αλλά το γεγονός ότι από μόνη της είναι ένα πανί, διαφοροποιώντας την ουσία, που είναι η πατρίδα, από το σύμβολο, που είναι η σημαία. Πολλοί πάτησαν σε αυτήν τη δήλωση και τον απαξίωσαν, διότι ο ίδιος απομόνωσε το σύμβολο από την ουσία. Δεν αντιλήφθηκε ότι μερικές φορές τα σύμβολα έχουν πιο δυναμικό χαρακτήρα, γιατί απευθύνονται σε άλλο σημείο του εγκεφάλου μας. 

Το σύμβολο στην καθημερινότητα

Καθημερινά γίνονται κλοπές σε σπίτια. Όμως, αν κοιτάξει κάποιος στην τηλεόραση, σε περιπτώσεις, που δεν υπάρχουν τραυματισμοί ή εγκλήματα κατά ζωής, θα διαπιστώσει ότι το θύμα δεν πονάει τόσο για τα χρήματα, όσο για ένα δαχτυλίδι αρραβώνα ή γάμου. Είναι το σύμβολο μίας εξαιρετικής στιγμής στη ζωή ενός ανθρώπου. Έτσι, η αξία η συναισθηματική, σ΄ ένα χρησιμοποιημένο κόσμημα  υπερβαίνει για το άτομο που το κατέχει την αξία του χρυσού ή των διαμαντιών. Η συναισθηματική αξία υπερβαίνει την πραγματική, όπως τη διαπιστώνει ο χρυσοχόος. Σήμερα, ο κόσμος των συμβόλων σκοντάφτει και πάλι στο μνημείο της Αγίας του Θεού, Σοφίας. Κι η Νέα Δημοκρατία δεν κινδυνεύει πια, τόσο από τα αριστερά της με εξαίρεση τη μεσαία τάξη, που θίχτηκε από τον κορωνοϊό ή την ανεργία, όσο από τον Κυριάκο Βελόπουλο, ο οποίος αξιοποιεί την λαϊκή δεξιά ρητορική κι ενισχύεται. Η Νέα Δημοκρατία ξέροντας ότι ο Αντώνης Σαμαράς έχει άλλη άποψη στα ελληνοτουρκικά έχει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, που ξεκινά από τον συμβολικό κόσμο κι επεκτείνεται ως πλοκάμι στη δεξιά πλευρά. Υπό αυτήν την έννοια ο κόσμος των συμβόλων, όπως επιχειρεί να τον διαλύσει ο Ερντογάν δημιουργεί αλλεπάλληλες ρωγμές στο ελληνικό πολιτικό τοπίο: Η Νέα Δημοκρατία έχει ν΄ αντιμετωπίσει στον καθρέφτη τον εαυτό της και να ξεκαθαρίσει τις συναισθηματικές εξάρσεις, όπως περιγράφονται μέσα από τα σύμβολα του ιστορικού παρελθόντος. Ο ΣΥΡΙΖΑ, πάλι, καλείται ν΄ αποδείξει, αν τελικά έμαθε το μάθημά του, πως ο συμβολικός κόσμος εμπεριέχει συναίσθημα, επομένως, έχει υπεραξία και στην πολιτική, ώστε να μπορέσει να επανέλθει στην εξουσία.