Το άρθρο του Gideon Lichfield, που δημοσιεύτηκε, πριν δυο μέρες, στην επιθεώρηση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Μασαχουσέτης, απεικονίζει μια άλλη πραγματικότητα στην οποία πρεπει να μάθουμε να υπάρχουμε, χωρίς επιστροφή στον παλιό τρόπο ζωής μας και ήδη έκανε αίσθηση σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, ήδη, δημοσιεύτηκε σε πολλά διδακτικά μέσα και στην ηλεκτρονική Lifo. Με ψυχραιμία και δεδομένη την ικανότητα του hommo sapience να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται, η παράθεση των στοιχείων και των προοπτικών της νέας πραγματικότητας εξετάζεται με επιστημονικούς όρους. Σύμφωνα με τον Gideon Lichfield που είναι και ο διευθυντής σύνταξης του ΜΙΤ Technology Review, το μέλλον είναι, ήδη, εδώ.
Η «κοινωνική αποστασιοποίηση» ήρθε για να μείνει, όπως και οι επιδημίες
Η φράση που μπαίνει και ριζώνει στην ζωή μας και θα την χαρακτηρίζει από εδώ και μπρος είναι «κοινωνική αποστασιοποίηση». Ο κορονοιός θα αναχαιτιστεί αργά ή γρήγορα και η πανδημία θα κοπάσει, όμως η επιστροφή σε αυτό που έχουμε συνηθίσει, ορίσει και κατακτήσει ως κανονική ζωή, δεν θα υπάρξει ξανά. Άλλες επιδημίες θα υπάρξουν, με σφοδρότητα και συνέχεια και θα συνεχιστούν, κατά πάσα πιθανότητα και οι καραντίνες, ανά διαστήματα. Αυτό αναφέρει η έκθεση των ερευνητών του Imperial College του Λονδίνου ως λύση να εξαγγέλλονται αυστηρά μέτρα κοινωνικής απόστασης, κάθε φορά που οι μονάδες εντατικής θεραπείας θα γεμίζουν από κρούσματα, και ακολούθως τα μέτρα αυτά να χαλαρώνουν όταν τα κρούσματα υποχωρούν. Η πανδημία σε σύντομο διάστημα θα πλήξει ανεπανόρθωτα τις επιχειρήσεις που βασίζονται στην συλλογική δραστηριότητα και διασκέδαση όπως εστιατόρια, καφέ, μπαρ, κλαμπ, γυμναστήρια, ξενοδοχεία, θέατρα, κινηματογράφους, γκαλερί, εμπορικά κέντρα, μουσεία, εκθέσεις, πάσης φύσεως πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, γήπεδα, αθλητικές ομάδες, συνεδριακά κέντρα, κρουαζιερόπλοια, αεροπορικές εταιρείες, μέσα μαζικής μεταφοράς, ιδιωτικά σχολεία, κέντρα φροντίδας. Τα πράγματα δεν θα είναι πάλι, τα ίδια, ούτε μετά από μερικές εβδομάδες, ούτε καν μετά από μερικούς μήνες, ούτε ποτέ πια. Τα παιδιά είναι και θα είναι διαρκώς στο σπίτι, οι ηλικιωμένοι μας γονείς και συγγενείς θα πρεπει να έχουν φροντίδα και καλό βιοτικό επίπεδο χωρίς να τους εκθέτουμε στον ιό, ενώ όλοι, έχοντες αλλά και όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, θα πρεπει να αντέξουν την διαρκή εισοδηματική αστάθεια.
Τι θα αλλάξει στο μέλλον μας
Νομοτελειακά θα υπάρξουν αλλαγές και προσαρμογές στα νέα δεδομένα. Θα σημειωθεί έκρηξη νέων υπηρεσιών στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «εσώκλειστης οικονομίας» -shut-in economy- ενώ θα μετριαστούν, ή και θα πάψουν επιβαρυντικοί για το περιβάλλον παράγοντες. Πιθανόν να σταματήσουν τα ευκολά, οικονομικά αεροπορικά ταξίδια, οι τοπικές αλυσίδες προμήθειας αγαθών, ο τρόπος μετακίνησης μας γενικά περισσότερο περπάτημα και ποδήλατο. Ήδη η αναστάτωση πλήττει πολλές δουλειές, ενώ κράτη, όπως η Ελλάδα, που έχουν αντιμετωπίσει μεγάλη οικονομική κρίση, το αντίκτυπο θα είναι άμεσο στις ζωές των ανθρώπων. Ο τρόπος ζωής της απομόνωσης είναι πάρα πολύ δύσκολο να συντηρηθεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τι θα απογίνουμε οι άνθρωποι λοιπόν; Πως θα επιβιώσουμε; Πως θα αντέξουμε; Πως θα συνεχίσουμε;
Συνεχής και νόμιμη παρακολούθηση και που εφαρμόζεται ήδη
Η εξέλιξη και η προσαρμογή θα δώσει δικές τις λύσεις, ενώ μέρος της απάντησης θα πρέπει φυσικά να είναι η βελτίωση των συστημάτων υγείας, με την ενίσχυση των μονάδων ταχείας ανταπόκρισης σε πανδημίες πριν αυτές εξαπλωθούν. Μελλοντικά, θα βρούμε κάποιους μηχανισμούς για να διατηρήσουμε τα δεδομένα μιας κοινωνικής ζωής όπως την γνωρίζαμε. Ίσως τα θέατρα και οι κινηματογράφοι να αφαιρέσουν τα μισά τους καθίσματα, ίσως οι συσκέψεις να διεξάγονται εφεξής σε μεγαλύτερες και πιο «αραιοκατοικημένες» αίθουσες, ίσως να χρειαστεί να κλείνεις από πριν την ώρα που θα πας στο γυμναστήριο για να μην δημιουργείται συνωστισμός. Τελικά όμως, ο Gideon Lichfield, προβλέπει για μια ασφαλής κοινωνικοποίηση την ανάπτυξη μεθόδων εντοπισμού των «επικίνδυνων» περιπτώσεων και η – νομική – διάκριση εις βάρος αυτών που θα θεωρούνται πιο πιθανοί να μεταδώσουν την ασθένεια. Ήδη αυτές τις μέρες παρακολουθούμε τον προάγγελο τέτοιων μεθόδων σε κάποιες χώρες. Το Ισραήλ δήλωσε ότι χρησιμοποιεί την τεχνολογία με την οποία οι μυστικές υπηρεσίες εντοπίζουν τρομοκράτες μέσω των κινητών για να βρουν τους ανθρώπους που έχουν έρθει σε επαφή με καταγεγραμμένους φορείς του ιού. Αντιστοίχως, στη Σιγκαπούρη γίνεται εξαντλητική ανίχνευση επαφών και κάθε μέρα δημοσιοποιούνται οι σχετικές πληροφορίες που προκύπτουν για κάθε καταγεγραμμένη περίπτωση. Δεν μπορούμε φυσικά να γνωρίζουμε ακριβώς την μορφή που θα πάρει αυτό το νέο μέλλον.
Το αντίτιμο για την επαφή με τους άλλους ανθρώπους θα είναι η εκχώρηση των προσωπικών μας δεδομένων
Μπορούμε όμως να φανταστούμε έναν κόσμο στον οποίον για να κλείσεις θέση σε μια αεροπορική πτήση, θα πρέπει ενδεχομένως να έχεις εγγραφεί προηγουμένως σε μια υπηρεσία που θα καταγραφεί τις κινήσεις σου μέσω του κινητού τηλεφώνου σου. Η αεροπορική εταιρεία θα ειδοποιείται μ΄ αυτόν τον τρόπο μέσω alert αν έχεις βρεθεί κοντά σε μολυσμένα άτομα ή σε κάποιο κρίσιμο σημείο της επιδημίας. Αντίστοιχες θα είναι και οι προϋποθέσεις εισόδου σε χώρους μαζικών εκδηλώσεων, σε κυβερνητικά κτίρια ή σε σταθμούς μεταφορών. Θα υπάρχουν μετρητές θερμοκρασίας σώματος παντού και ειδικά στους εργασιακούς χώρους. Στα νυχτερινά μαγαζιά θα ζητάνε κάποιου τύπου ψηφιακή επιβεβαίωση ότι έχεις αναρρώσει ή έχεις εμβολιαστεί κατά της πιο πρόσφατης επιδημίας. Αναγκαστικά θα προσαρμοστούμε σε τέτοιου είδους μέτρα όπως προσαρμοστήκαμε στους εξοντωτικούς αντιτρομοκρατικούς κανονισμούς ασφαλείας των αεροδρομίων. Η νέα εισβολή των συστημάτων παρακολούθησης στη ζωή μας θα θεωρηθεί ως ένα μικρό αντάλλαγμα που οφείλουμε να πληρώσουμε για να μας επιτρέπεται να βρισκόμαστε με άλλους ανθρώπους.
Αφόρητη η επιβίωση για φτωχούς, ελεύθερους επαγγελματίες, μετανάστες, προσφυγές και σταδιακά κανέναν δικαίωμα
Ως συνήθως βέβαια, το πραγματικό κόστος θα επιβαρύνει τους πιο φτωχούς και τους πιο αδύναμους. Τους ανθρώπους με την μικρότερη πρόσβαση στο σύστημα υγείας, και ειδικά αυτούς που ζουν σε περιοχές «επιρρεπείς» στις επιδημίες και στο εξής θα είναι ακόμα πιο αποκλεισμένοι από τοποθεσίες και ευκαιρίες ανοιχτές σε όλους τους υπόλοιπους. Οι τεχνίτες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες – από οδηγούς και υδραυλικούς μέχρι δασκάλους γιόγκα – θα δουν τις δουλειές τους να γίνονται ακόμα πιο επισφαλείς. Οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, όσοι δεν έχουν τα απαραίτητα έγγραφα, οι πρώην κατάδικοι, θα βρουν μπροστά τους κι άλλα εμπόδια στην προσπάθειά τους για κοινωνική ένταξη. Επιπλέον, αν δεν κατοχυρωθούν αυστηροί και απαράβατοι κανόνες σχετικά με την αξιολόγηση του ρίσκου που αντιπροσωπεύει κάποιος ως δυνάμει φορέας ασθένειας, οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες μπορούν να επιλέγουν αυθαίρετα κριτήρια: ανήκεις στην κατηγορία υψηλού ρίσκου επειδή έχεις χαμηλό εισόδημα ή επειδή ανήκεις σε πολυμελή οικογένεια ή επειδή μένεις σε υποβαθμισμένη περιοχή μιας χώρας, λόγου χάρη. Έτσι ανοίγει ο δρόμος για πάσης φύσεως αλγοριθμικά συστηματικά σφάλματα και για κρυφές διακρίσεις, όπως συνέβη πέρσι με έναν αλγόριθμο που χρησιμοποιήθηκε από ασφαλιστικούς φορείς στις ΗΠΑ και αποδείχτηκε τελικά ότι ευνοούσε ακούσια τους λευκούς ασθενείς.
… η ελπίδα και η προσπάθεια μας
Ο κόσμος έχει αλλάξει πολλές φορές και τώρα αλλάζει ξανά. Όλοι μας θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε έναν καινούριο τρόπο ζωής, εργασίας και σύναψης σχέσεων. Όπως με κάθε αλλαγή όμως, κάποιοι θα χάσουν περισσότερα και θα είναι οι ίδιοι που έχουν χάσει πάρα πολλά ήδη. Το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι το μέγεθος αυτής της κρίσης θα εξαναγκάσει επιτέλους τα κράτη να περιορίσουν δραστικά τις ιλιγγιώδεις κοινωνικές ανισότητες που καθιστούν μεγάλα τμήματα των πληθυσμών τους τόσο τραγικά ευάλωτα.
