Το 2010, η Κύρα Αδάμ, ως διευθύντρια της Ελευθεροτυπίας, μου εμπιστεύτηκε το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ως διαπιστευμένη. Επικεφαλής ήταν ο Κώστας Σκανδαλίδης, ο οποίος βρήκε πράγματα έτοιμα κι από την προκάτοχό του, Κατερίνα Μπατζελή, αλλά κι ο ίδιος κι οι υφυπουργοί του Γιάννης Κουτσούκος – Μιλένα Αποστολάκη – Γιάννης Δριβελέγκας προχώρησαν ουσιαστικές και καλές ρυθμίσεις υπέρ αγροτών στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, παρότι ο νόμος περί συνεταιρισμών μέχρι σήμερα τον αδίκησε πολιτικά.
Ιδιαίτερα θετικό αποτύπωμα είχε ο νόμος 14061/2012. Επρόκειτο για μία σημαντική τομή, που είχε αναφορά στο παρελθόν και τη σύμφωνη γνώμη των αγροτών, έφερνε δυνατότητες στη Γεωργία, μικρά οφέλη από έσοδα στο κράτος αλλά σημαντικό αναπτυξιακό πρόσημο, με αύξηση της παραγωγής και βελτίωση της κοινωνικής συνοχής. Υπήρξαν άνθρωποι, βέβαια, που ήταν απέναντί του, εξαρχής, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ότι ο νόμος αυτός θα μπορούσε να φέρει μεγάλη δυναμική στον αγροτικό τομέα. Έφερε κι ευφορία και δημιούργησε προσδοκίες ό, τι κάτι αλλάζει, παρότι η καχυποψία δεν εξέλιπε.
Τι προέβλεπε αυτός ο νόμος;
Οι, κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, δηλαδή με το 35% αγροτικό εισόδημα, να μπορούν να αξιοποιούν αγροτική γη και να την χρησιμοποιούν έναντι χαμηλού τιμήματος, ώστε να βελτιώσουν τον μικρό τους κλήρο. Επιπλέον, για εκτάσεις άνω των 100 στρεμμάτων, το τίμημα να είναι υψηλό, ώστε να μπορούν να τις αξιοποιήσουν εταιρίες, αλλά και το κράτος να μη βγει χαμένο και να εισπράξει μεγαλύτερα έσοδα. Σήμερα έχουμε 2019. Έκτοτε από το υπουργείο Γεωργίας πέρασαν σε διαφορετικές θέσεις ο Θανάσης Τσαυτάρης (ΠΑΣΟΚ), ο Παναγιώτης Λαφαζάνης (ΛΑΕ), ο Δημήτρης Μελάς (υπηρεσιακός ΝΔ), ο Ευάγγελος Αποστόλου (ΣΥΡΙΖΑ), ο Σταύρος Αραχωβίτης (ΣΥΡΙΖΑ), που είχαν αρμοδιότητα στην Πολιτική Γης. Πέρασαν επίσης ως αναπληρωτές ή υφυπουργοί ή κι ως γενικοί γραμματείς άνθρωποι από τη ΝΔ, το ΛΑΟΣ, τη ΔΗΜΑΡ, τους Οικολόγους Πράσινους, τους ΑΝΕΛ. Επί υπουργίας Αποστόλου, άλλαξε ο ορισμός για το αγροτικό εισόδημα, αφού ήταν ένα βασικό αίτημα αρκετών αγροτών, και πλέον αγρότης κατά κύριο επάγγελμα, θεωρείται αυτός, που έχει 50% αγροτικό εισόδημα. Ο νόμος Σκανδαλίδη, που ήταν μία σοβαρή πολιτική παρέμβαση, παρότι τον θέλουν οι αγρότες, δεν μπορεί να εφαρμοστεί, όπως θα έπρεπε και τα αιτήματα λιμνάζουν, αφού πέφτει κάθε φορά σε κάποιον «Τοίχο του Δημοσίου». Ορισμένοι συνδικαλιστές λένε πως έχει φρακάρει εδώ και μία τριετία. Το κράτος είναι σε αδυναμία να εφαρμόσει το νόμο, που το ίδιο ψήφισε και που είναι και προς το συμφέρον και των πολιτών και του κράτους και παρά την καλή διάθεση όλων των υπουργών, που πέρασαν, να τον εφαρμόσουν.
Τις πταίει;
Στις 5/12/2019 συζητήθηκε εκ νέου επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή, ανάμεσα στον τέως υφυπουργό Βασίλη Κόκκαλη και τη νυν υφυπουργό, Φωτεινή Αραμπατζή, γι’ αυτό το θέμα. Ο τέως υφυπουργός Βασίλης Κόκκαλης ΑΝΕΛ πριν, σήμερα ΣΥΡΙΖΑ έφερε το θέμα στη Βουλή ρωτώντας τη Φωτεινή Αραμπατζή, αν θα προχωρήσει ο νόμος και γιατί δεν προχώρησε. Η Φωτεινή Αραμπατζή τα’ χωσε γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προχώρησε το νόμο. Τσακώθηκαν, για ένα νόμο που πέρασε το ΠΑΣΟΚ και όφειλε και ο υπουργός Θανάσης Τσαυτάρης να τον προχωρήσει αλλά έμεινε στην εκκίνηση. Ο ίδιος νόμος έπρεπε να έχει ήδη εφαρμοστεί επί συγκυβέρνησης Σαμαροβενιζέλων ή ακόμη κι επί Παπαδήμου, δηλαδή να τον έχουν έτοιμο και ο Κόκκαλης κι η Αραμπατζή, να βάζουν μόνο τελικές πινελιές και διορθώσεις. Εν ολίγοις, δεν φταίει ούτε ο Κόκκαλης ούτε η Αραμπατζή, γιατί τότε δεν ήταν καν υφυπουργοί και κατά κανόνα την Πολιτική Γης στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, την κρατά ο υπουργός. Η Φωτεινή Αραμπατζή εγκάλεσε ότι επί ΣΥΡΙΖΑ δόθηκαν 4 παρατάσεις και παραμένουν οι ίδιοι και οι ίδιοι δικαιούχοι ενώ δεν πέρασαν τα κτήματα ούτε στον ΟΔΙΑΓΕ, οργανισμό που πέρασε ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως θα έπρεπε, προκειμένου να σωθούν οι αγροτικές γαίες από το Υπερταμείο. Εν μέρει δίκιο, γιατί ο ΟΔΙΑΓΕ πολυδιαφημίστηκε επί Αποστόλου αλλά έμεινε στην εκκίνηση. Έσωσε ωστόσο αγροτικές γαίες από το Υπερταμείο.
Το πρόγραμμα Πολιτικής Γης
Η αλήθεια είναι πως μερικούς δικαιούχους του προγράμματος τους πέταξε έξω από το πρόγραμμα ο Ευάγγελος Αποστόλου, γιατί δεν πληρούσαν τα κριτήρια αλλά είδαν φως και μπήκαν. Επιπλέον, λόγω της αλλαγής που έγινε στον ορισμό των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών, ορισμένοι δεν θα μπορούσαν να υποβάλουν αίτημα, για να γίνουν δικαιούχοι ή έπρεπε να πεταχτούν έξω. Ο Βασίλης Κόκκαλης ανέφερε πως δεν ήταν έτοιμες όλες οι Περιφέρειες και γι΄ αυτό υπήρξαν παρατάσεις, κάτι που όντως ισχύει και γι΄αυτό δεν μπόρεσε να τον εφαρμόσει ο Σταύρος Αραχωβίτης. Ουσιαστικά Αραμπατζή – Κόκκαλης τσακώθηκαν, ενώ το κύριο πρόβλημα ήταν όντως η εφαρμογή του σε ορισμένες Περιφέρειες, κατεξοχήν σε μία αλλά κι άλλες δυο είχαν επίσης προβλήματα. Βεβαίως, αν ρωτήσουμε τις Περιφέρειες, θα πουν ότι είχαν θέμα με συγκεκριμένους δήμους. Κι αν ρωτήσουμε δήμους θα μας πουν ότι ορισμένα από τα δασικά είναι διεκδικούμενα μεταξύ δημοσίου. Κι αν ρωτήσουμε τους αγρότες θα μας πουν ότι έγιναν μπαλάκι ανάμεσα στην Περιφέρεια την Διευρυμένη Περιφέρεια και κατεξοχήν τα δασαρχεία και δευτερευόντως τις αρχαιολογικές υπηρεσίες. Κι αν ρωτήσουμε ορισμένες Περιφέρειες θα πουν ότι φταίει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, διότι ο Ευάγγελος Αποστόλου δεν ήθελε κατάτμηση των μεγάλων γεωργικών γαιών, άνω των 100 στρεμμάτων, προκειμένου να μη χαθούν έσοδα.
Οι αγροτικές γαίες και το ΥΠΠΟ
Η ουσία είναι πως ουκ ολίγες φορές ο συγκεκριμένος νόμος σκόνταψε και στο υπουργείο Πολιτισμού, διότι πρέπει να απέχουν κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις συγκεκριμένη απόσταση από αρχαιολογικές τοποθεσίες. Και για να λέμε και αλήθειες, τα δασαρχεία, που έχουν λόγο, είναι εντελώς αποψιλωμένα από προσωπικό. Και μέσα σε όλο αυτό το νομικό αλαλούμ πρέπει να ληφθεί η γνώμη και των Φορέων Διαχείρισης, που υπάγονται στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Λιμνάζουν λοιπόν οι αιτήσεις, συσσωρεύονται κι οι γεωργοί περιμένουν. Επομένως στη θέση των υφυπουργών, θα έπρεπε να είναι και οι υπουργοί Περιβάλλοντος. Και περιμένουν και περιμένουν οι αγρότες. Κι έχουν περάσει 7 χρόνια φαγούρας. Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί δεν έρχονται επενδύσεις. Που να έρθουν και τι να κάνουν; Πώς να κάνουν βόλτες οι επενδυτές, αν δεν έχουμε λύσει δυο γαϊδουριών άχυρα; Πριν τα μνημόνια, προτού έρθουν Τρόικα, προτού περάσει ο ΣΥΡΙΖΑ, Έλληνας επενδυτής, που είχε και γνώση της αγοράς έκανε 12 χρόνια να πάρει άδεια για εκτροφή οξύρρυγχου. Για ποια ανάπτυξη μιλάμε; Επτά χρόνια μετά, με κυβερνήσεις μονοκομματικές, συνεργασίας ο νόμος Σκανδαλίδη δεν έχει εφαρμοστεί, όπως θα έπρεπε και το πιθανότερο είναι πως η Νέα Δημοκρατία για να τον εφαρμόσει τελικά, θα φέρει νέες τροπολογίες. Ο Κώστας Σκανδαλίδης ήθελε με το νόμο αυτό να σταματήσει το καθεστώς συναλλαγής, αγροτών – δημοσίου, αφού μερικοί γνώριζαν πότε γίνονται πλειστηριασμοί και μερικοί έμεναν απέξω. Κι ενώ ο νόμος έχει καλές διατάξεις, η εφαρμογή του, σκοντάφτει, καθώς ο νόμος είναι γενικός αλλά όλες οι γαίες του υπουργείου Γεωργίας δεν είναι ίδιες. Άλλες είναι καλές για γεωργία, άλλες για κτηνοτροφία.
Ψηφιακά υπουργεία
Το ψηφιακό υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο ήθελε ο Κώστας Σκανδαλίδης για να εξυπηρετούνται γρήγορα οι αγρότες, μέχρι σήμερα παραμένει ζητούμενο. Προκειμένου να αποφευχθούν καθυστερήσεις του παρελθόντος, επί Αποστόλου δόθηκε το δικαίωμα στις Περιφέρειες να διαχειριστούν μέρος των αγροτικών κονδυλίων. Αυτό δημιούργησε νέα δυναμική αλλά και μεγαλύτερα προβλήματα εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού αλλά και του γεγονότος ότι οι γεωπόνοι της Περιφέρειας δεν είχαν να δίνουν λόγο στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Με το θέμα των μνημονίων από τη σπατάλη που υπήρχε στο πήγαινε – έλα των γεωτεχνικών , περάσαμε στην αντίπερα όχθη, να μη μπορούν να βγουν έξω να ελέγξουν.
Επτά χρόνια φαγούρας…
Μέσα δηλαδή σε 7 χρόνια και παρότι υπήρξαν περιπτώσεις, που δόθηκε αγροτική γη, το πρόβλημα της δυσλειτουργίας του συγκεκριμένου νόμου, που όλοι τον θέλουν, παραμένει και το πολιτικό σύστημα, δεν έχει καταφέρει να βρει τις δικλείδες. Δεν μιλάμε για τον αντικαπνιστικό νόμο, που δεν τον ήθελαν οι μισοί Έλληνες. Ο συγκεκριμένος νόμος ταλαντεύεται ανάμεσα σε συνταγματικές επιταγές, αφού το δασικό οικοσύστημα προστατεύεται και ορθώς από το Σύνταγμα, στο μειωμένο προσωπικό των δημοσίων υπηρεσιών, στο γεγονός ότι η Διεύθυνση Δασών δεν ανήκει πια στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, στην αδυναμία συνεννόησης των υπηρεσιών και στην έλλειψη ψηφιοποίησης. Η μία δημόσια υπηρεσία με την άλλη, ακόμη και η μία διεύθυνση με την άλλη στο ίδιο υπουργείο πολλές φορές δεν συνομιλούν. Τα ίδια συνέβησαν και πριν. Έχουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα της Μεσογειακής Διατροφής, το καταφέραμε και δεν ξέρουμε τι να το κάνουμε. Όποτε συμβαίνει κάτι, για να λύσει κάποιος ένα πρόβλημα στην Ελλάδα δεν απευθύνεται στην υπηρεσία, αλλά ψάχνει να βρει γνωστούς, μήπως μπορέσουν και τον βοηθήσουν να λύσει το πρόβλημα. Μπαίνουν στα ψηφοδέλτια των περιφερειαρχών και των δημαρχών, άνθρωποι άσχετοι από διοίκηση και όταν βγαίνουν κι αναλαμβάνουν θέσεις, τραβάει τα μαλλιά του ο πολίτης. Αν κάποιος δεν έχει ασκήσει ποτέ στη ζωή του, το γεγονός ότι είναι κομματικό στέλεχος δεν τον κάνει έτοιμο να υπηρετήσει στο Δημόσιο, σε υψηλόβαθμες θέσεις. Και το γεγονός ότι κάποιοι που δεν είχαν ιδέα από διοίκηση τα κατάφεραν, δεν σημαίνει ότι όλοι μπορούν. Βλέπουμε ανθρώπους, με πολύ καλές μεταπτυχιακές σπουδές αλλά σχεδόν καθόλου εργασιακή εμπειρία. Πόσο μπορεί να είναι επιτυχημένος κάποιος, ο οποίος δεν έχει δουλέψει ποτέ στη ζωή του, όταν πλην του πανεπιστημιακού χώρου, χρειάζεται να κάνει ντρίπλες, να χτίσει συναινέσεις, για να φτάσει στο στόχο του;Μοντέλα δημόσιας διοίκησης υπάρχουν αλλά κανείς από τη δημόσια διοίκηση δεν θέλει να τα βάλει με συνδικαλιστές, που στο Δημόσιο εξακολουθούν να έχουν μεγάλη δύναμη ενώ σε περιπτώσεις, που συνδικαλιστές έχουν δίκιο συχνά δεν εισακούγονται. Ο υπουργός κάνει ό,τι θέλει ακούγοντας μόνο κομματικούς συμβούλους και μετά το βρίσκει ο πολίτης μπροστά του. Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια καθενός να μπορέσει να λύσει προβλήματα. Στην Ελλάδα ψηφίζουμε πολλούς νόμους. Συνέχεια ψηφίζουμε νέους νόμους. Νόμους να φάνε κι οι… κότες. Από εκεί και πέρα αρχίζει η εφαρμογή του νόμου στην κοινωνία κι εκεί υπάρχουν προβλήματα. Πέρασαν από το υπουργείο ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, Οικολόγοι Πράσινοι σε διαφορετικές θέσεις ευθύνης δεν μπόρεσε να περπατήσει, διότι κυρίως δυο περιφέρειες της ηπειρωτικής Ελλάδας, με σημαντική γεωργική παραγωγή δεν ήταν έτοιμες. Κι αν ρωτήσουμε τις Περιφέρειες θα δούμε ότι κι αυτές είχαν προβλήματα στην εφαρμογή του νόμου, γιατί δυσκολεύονται να πάρουν προσωπικό, δυσκολεύονται με τους διαγωνισμούς κ.ά. Κι αν ρωτήσουμε το υπουργείο θα δούμε ότι κάποιοι από τους Περιφερειάρχες ήταν απέναντι στο υπουργείο – όχι όλοι –μόνο και μόνο λόγω κομματικών αντιπαραθέσεων.
Από το νόμο στους εφαρμοστές του νόμου
Οποιαδήποτε εταιρία στον ιδιωτικό τομέα λειτουργούσε κατά αυτόν τον τρόπο θα είχε κλείσει. Κι εξαιτίας αυτής της κατάστασης, δηλαδή του να προχωρούν όλα σαν τον κάβουρα, ο κόσμος έχει απηυδήσει. Οι νόμοι από μόνοι τους δεν μπορούν να εφαρμοστούν, αν δεν έχουν τη συναίνεση και τη γνώση του υπηρεσιακού προσωπικού αλλά και των ανθρώπων, που θα υποστούν αυτούς τους νόμους. Φτάσαμε δηλαδή στο Millenium το περάσαμε, θα περάσει το 2021, από τότε που δίνονταν χωράφια στις οικογένειες των ηρώων, που βοήθησαν στην ελληνική επανάσταση κι εμείς ακόμη δεν έχουμε λύσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς στα χωράφια. Αν μη τι άλλο θα έπρεπε να υπάρχουν δυο δικαστήρια εξειδικευμένα σε κτηματικά ζητήματα κι όχι μόνο εμπορικά, αφού υπάρχει πια η δυνατότητα για τα γεωχωρικά δεδομένα. Συμφέροντα και μικροσυμφέροντα ταλαιπωρούν τον γεωργικό κόσμο, ο οποίος είναι ευάλωτος και σε λαϊκιστές, οι οποίοι του τάζουν ό, τι να΄ναι ενώ είναι δεδομένο ότι το πλαίσιο εφόσον είμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα περιθώρια είναι περιορισμένο. Η Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει έτσι, όταν η εφαρμογή των νόμων είναι προβληματική εν τη γενέσει της. Είναι αλήθεια ότι επί ΣΥΡΙΖΑ έγινε σημαντική δουλειά στο κτηματολόγιο. Όμως, ελλείψει χρημάτων, γιατί δεν είχε ο καθένας να πληρώσει και γιατί πάλι υπήρχαν προβλήματα στις τοπικές κοινωνίες δεν έχει ολοκληρωθεί. Παλαιότερα λέγαμε ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί ένας νόμος, γιατί δεν έχουμε αυτοδιοίκηση. Σήμερα έχουμε δυο βαθμούς αυτοδιοίκησης κι εξακολουθούμε να έχουμε πολλά ανοιχτά ζητήματα. Το μοντέλο δημόσιας διοίκησης, που εφαρμόζεται είναι παρωχημένο και αφορά στο, ο πιο κομματικός, κερδίζει. Αν δεν αλλάξουμε μοντέλο διοίκησης, δεν υπάρχει ελπίδα για επενδύσεις. Κι αν δεν αλλάξει και το πολιτικό σύστημα, να βάζει κάθε πικραμένο σε θέσεις -κλειδιά, όχι επειδή το αξίζει αλλά επειδή έχει πρόσβαση στο κομματικό σύστημα, δεν πρόκειται να βγει άκρη. Τα πρώτα δείγματα της κυβέρνησης με τον 75 plus πολιτευτή από την Καρδίτσα, τον Διαματάρη, που αποδείχτηκε άνθρακας ο θησαυρός, αλλά και μερικούς, που έπιασαν καρέκλα υφυπουργού και φέρονται σαν να την κουβαλούσαν από το σπίτι τους, δεν είναι καλά. Όπως επίσης και το γεγονός ότι ορισμένοι υπουργοί γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους, αιτήματα φορέων για να τους δουν. Αδειάζουν έτσι πολύ γρήγορα το τσουβάλι με τις προσδοκίες, που καλλιέργησε η κυβέρνηση Μητσοτάκη στον κόσμο, ότι η Νέα Δημοκρατία έχει καταλάβει τα λάθη της προ μνημονίων εποχής, κι έρχεται με άλλη νοοτροπία.
