Η γενιά η δική μας, των 40+ στην δημοσιογραφία έχει ζήσει μεγάλες αλλαγές στον κλάδο, ο οποίος πλήττεται σοβαρά, εδώ και μία δεκαετία. Σε κάθε περίπτωση , όμως, δεν τιμά το επάγγελμα οι Έλληνες να κατατάσσουν σε αξιοπιστία την ελληνική δημοσιογραφία σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις, όπως ειπώθηκε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, για το ΕΣΡ, την περασμένη εβδομάδα. Από πλευράς ΕΣΡ τονίστηκε το «δεν μπορούμε», «δεν έχουμε αρμοδιότητες», «δεν έχουμε προσωπικό» κ.ά. Όμως, τελικά ήταν μία συζήτηση, η οποία ανακύκλωσε το πρόβλημα. Γιατί δεν πρόκειται μόνο για τη δημοσιογραφία. Η ποιότητα των εκπομπών είναι το βασικό ερώτημα. Υπάρχουν εκπομπές ψυχαγωγικές οι οποίες αλληθωρίζουν στη δημοσιογραφία ενώ είναι άλλος ο σκοπός τους, χωρίς όμως να τηρούν και τους δημοσιογραφικούς κανόνες. Επιπλέον, το μπάχαλο, που γίνεται παιδικά κανάλια να εκπέμπουν ως αργά το βράδυ, με αποτέλεσμα να τσακώνονται οι γονείς με τα παιδιά, για το πότε θα πάνε για ύπνο, δεν μπήκε καν στο τραπέζι.
ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ: Ο τρόπος που θα παρουσιαστεί κάθε είδηση εξαρτάται κι από τη φύση του μέσου. Οι δημοσιογράφοι, όμως, που είναι αξιόλογοι, είναι καλοί, δηλαδή κάνουν το αυτονόητο να διασταυρώνουν τις πηγές τους, είτε είναι σε εφημερίδες είτε σε περιοδικά είτε σε σάιτ είτε σε τηλεοπτικές εκπομπές. Όσο κι αν θέλει κάποιος συζήτηση εφ΄ όλης της ύλης σε ένα δελτίο ειδήσεων τηλεοπτικού καναλιού, ο τηλεοπτικός χρόνος και κοστίζει κι έχει άλλα προβλήματα σε σχέση με τον έντυπο Τύπο. Ορθώς τα κόμματα έβαλαν τους προβληματισμούς για το γεγονός ότι ο ελληνικός Τύπος είναι στις προτελευταίες θέσεις, ως προς την ελευθερία και την αξιοπιστία. Το γεγονός ότι τα μικρότερα κόμματα υποεκπροσωπούνται τέθηκε στο τραπέζι με ασυνήθιστα έντονο τρόπο από τον Αντώνη Μυλωνάκη από την Ελληνική Λύση ενώ ανάλογη ήταν και η τοποθέτηση της αντιπροέδρου, Σοφίας Σακοράφα.
ΥΠΟΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ: Την ίδια στιγμή τέθηκε και το ζήτημα της υπο-εκπροσώπησης των βουλευτών. Άλλοι βρίσκουν μόνιμο στασίδι στα τηλεοπτικά κανάλια κι άλλους δεν τους γνωρίζουν καν στην περιοχή τους. Σαφώς υπάρχουν και πρακτικοί λόγοι. Ένας υπουργός έχει κατά κανόνα περισσότερο ενδιαφέρον, εφόσον ανακοινώνει κάτι. Ο κόσμος θέλει ν΄ ακούει , αν έχει να δηλώσει κάτι καινούργιο. Κάθε δημοσιογράφος θέλει να έχει υπουργό στο πάνελ. Υπάρχουν πολιτικοί, που δυσκολεύονται να εκφραστούν και στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση ή καθυστερούν πολύ ν΄ απαντήσουν. Υπάρχουν πολιτικοί που δεν απαντούν αλλά λένε ένα «ποίημα», που έχουν μάθει από το κόμμα και καταντούν τελείως βαρετοί για το κοινό, που αλλάζει κανάλι με ό, τι αυτό συνεπάγεται για τα διαφημιστικά έσοδα.
ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ: Ως δεύτερη γενιά σε οικογένεια, που ασχολείται με τον Τύπο, έχω ζήσει τις μεγάλες αλλαγές, που έγιναν μέσα στον 20ο και πλέον και στον 21ο αιώνα και περάσαμε από την εποχή που περιμέναμε με το πρακτορείο του ΚΤΕΛ να έρθουν φωτογραφίες από την επαρχία και να ψάχνουμε στα φαξ σε μία εντελώς διαφορετική εποχή, όπου όλα μπορούν να γίνουν on-line. Η επιδημία του Κορωνοϊού επιτάχυνε ακόμη περισσότερο τις διαδικασίες της δουλειά μας. Παλαιότερα θα ήταν αδιανόητο, ο δημοσιογράφος να κάθεται σπίτι του, με φόντο τα κατσαρολικά της κουζίνας και ν’ αναλύει τις ειδήσεις.
ΚΕΡΔΗ ΚΑΙ ΖΗΜΙΕΣ: Παρόλα αυτά το επάγγελμα του δημοσιογράφου δεν κέρδισε το παραμικρό απ΄ όλα αυτά. Καθημερινά χάνονται θέσεις εργασίας κι η λύση σαφώς δεν βρίσκεται σε τουφεκιές στον αέρα, με χρήματα από το «Μένουμε Σπίτι». Η ελευθερία του Τύπου έχει να κάνει με την δημοκρατία και την ποιότητα της δημοκρατίας, που έχουμε ή που θέλουμε να έχουμε. Ο δημοσιογράφος έχει καταντήσει μία μηχανή ρομπότ παραγωγής ειδήσεων. Κι οι ειδήσεις αυτές είναι φυσικό να μην έχουν ούτε την ποιότητα ούτε την επεξεργασία, που πρέπει. Ο δημοσιογραφικός κλάδος έχει υποστεί πραγματική αιμορραγία κι είναι καιρός και τα κόμματα να κάνουν μία σοβαρή συζήτηση. Δεν φτάνουν 11 εκ. ή 20 εκ. ευρώ, που πηγαίνουν συχνά μόνο στους καναλάρχες και μάλιστα σε ημέτερους κι είναι ζήτημα αν παίρνουν ψίχουλα κι οι δημοσιογράφοι, που βιώνουν μήνες απληρωσιάς ή κακοπληρωσιάς.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΙ ΑΜΟΙΒΕΣ: Η διαφημιστική πίτα έχει καταρρεύσει και οι άνθρωποι του Τύπου εν γένει ζουν τον δικό τους Γολγοθά, ενώ πολλοί αξιόλογοι επαγγελματίες αναγκάστηκαν ν’ αλλάξουν επάγγελμα ή βρέθηκαν στον δρόμο. Οι αποζημιώσεις από πτωχεύσεις εκδοτικών εταιριών είναι μία διαρκής τραγωδία για τους ανθρώπους του Τύπου. Ενώ η δουλειά των δημοσιογράφων, όσων έλαχε να εργάζονται, έχει πολλαπλασιαστεί , η αμοιβή τους έχει υποπολλαπλασιαστεί. Έτσι, ένας δημοσιογράφος σήμερα δουλεύει, για 3-5 άτομα και αμείβεται, αν και όταν στην ώρα του, τρεις, τέσσερις ή και πέντε φορές κάτω από το κανονικό. Τα λάθη δεν αποφεύγονται με τέτοια υπερ-εντατικοποίηση της δουλειάς.
ΥΠΕΡΒΟΛΗ ΚΙ ΑΝΕΡΓΙΑ: Χιλιάδες δημοσιογράφοι είναι χωρίς δουλειά ή υποαπασχολούμενοι ή κακοπληρωμένοι. Δεν ιδρώνει το αυτί κανενός. Η προκήρυξη, που βγήκε, για την απασχόληση των δημοσιογράφων, παρά τις καλές προθέσεις και της ΕΣΗΕΑ και του υπουργού Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκου ήταν στην καλύτερη περίπτωση πρόχειρη και στη χειρότερη εμπαιγμός για τους συντάκτες. Έτσι, η ίδια προκήρυξη έλεγε πως μπορούν να λάβουν μέρος άτομα 18 ετών, ενώ ζητούσε και πτυχίο ΑΕΙ αλλά και να είναι μέλη της ΕΣΗΕΑ. Καμία μέριμνα για τους ανθρώπους 40+, που δυσκολεύονται να βρουν δουλειά. Καμία μέριμνα για να μπορούν να καταθέσουν τα χαρτιά τους, άνθρωποι, που είναι απλήρωτοι, κακοπληρωμένοι ή σε υποαπασχόληση. Καμία μέριμνα γι΄αυτούς, που ήταν μέλη της ΕΣΗΕΑ αλλά έχασαν τα δικαιώματά τους, γιατί έμειναν καιρό στην ανεργία και δεν μπορούσαν να πληρώνουν το ποσό, που τους αναλογεί για να είναι ασφαλισμένοι στον ΕΔΟΕΑΠ. Προκήρυξη η οποία δεν λαμβάνει υπόψη ότι υπάρχουν δημοσιογράφοι, που δεν έχουν πιστοποίηση για κομπιούτερ, ενώ το 99% γνωρίζει να χειρίζεται με πολύ μεγάλη άνεση υπολογιστή ή έχει περάσει το σχετικό μάθημα σε κάποιο Πανεπιστήμιο. Η αριστεία στα καλύτερά της.
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ: Πριν μερικά χρόνια εργάστηκα σε ιστοσελίδα για την Υγεία. Η διοίκηση κάποια στιγμή έκρινε ότι μπορούν να συμμετάσχουν και νέα παιδιά, που ανέβαζαν γρήγορα ειδήσεις για ν΄ ανεβάσουν την επισκεψιμότητα. Κανείς προϊστάμενος δεν εξήγησε στους νέους συναδέλφους ότι δεν μπορούν να ανεβάζουν ό,τι τους κατεβαίνει στο κεφάλι. Υπάκουσαν στις άνωθεν εντολές για άρον – άρον αύξηση της επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας. Ενώ η επισκεψιμότητα ανέβηκε κάθετα, το ιατρικό σάιτ γέμισε από …χημικές δίαιτες, ζώδια κι ό, τι άλλο «κίνκι» υπήρχε ως προς το σεξ. Σοβαροί γιατροί σταμάτησαν να στέλνουν άρθρα, ιδιωτικοί συντελεστές της Υγείας λάκισαν διαφημιστικά. Η ιστοσελίδα έγινε τελικά …σκουπιδοτενεκές κι έκλεισε. Για τον κίνδυνο είχαμε προειδοποιήσει νωρίς κι εγώ κι η άλλη έμπειρη συνάδελφος. Τελικά, το κατάλαβε πλέον κι η διοίκηση, όταν είδε ν΄ αποχωρούν οι διαφημιζόμενοι. Η ιστοσελίδα έκλεισε, για να ξανανοίξει αργότερα ως πιο σοβαρή και να μας ξανακαλέσουν. Η ζημιά, βεβαίως, που προκλήθηκε ήταν δύσκολο να την ξαναφέρει στα ίσα της, παρότι ο εργοδότης έριξε πολύ περισσότερα χρήματα.
ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑΧΥΤΗΤΑ: Η δημοσιογραφία έχει χάσει την αξιοπιστία της, όχι μόνο λόγω της ταχύτητας, της ποιότητας των ειδήσεων αλλά και λόγω της λεγόμενης γραμμής. Και δεν μιλώ για έντυπα, που είναι στρατευμένα, όπως η Αυγή ή ο Ριζοσπάστης. Μιλώ για έντυπα που αναφέρονται στον ευρύτερο χώρο της Κεντροδεξιάς ή της Κεντροαριστεράς, παραταξιακά. Δεν γίνεται κι αυτά να λειτουργούν ως στρατιώτες και να τραβούν από τα μαλλιά μία είδηση, για να ταιριάξει στο προφίλ ή να καταπίνουν την κάμηλο.
ΠΗΓΕΣ, ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ & ΛΙΒΑΝΙΣΤΗΡΙΑ: Πάντα υπήρχαν πηγές και πάντα υπήρχαν οι διαφημιστικές καμπάνιες και κακά τα ψέματα, στον ιδιωτικό τομέα, δίχως διαφήμιση είσαι πεθαμένος. Κανένας, όμως, δεν μπορεί να αντέξει πολλή ώρα ούτε την Ακριβοπούλου, ούτε τον Κανέλλη στην ΕΡΤ, ως λιβανιστήρια της εκάστοτε κυβέρνησης. Ποιούν, δε, πολύ κακές υπηρεσίες και στα κόμματα, που τους έβαλαν.
ΑΠΟΨΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΚΛΕΙΔΑΡΟΤΡΥΠΑ: Ο δημοσιογράφος εν τέλει δεν δικαιούται να έχει άποψη; Φυσικά. Αλλά δεν δικαιούται τα εργασιακά δικαιώματα να κατακρεουργούνται κι εκείνος να λιβανίζει τον υπουργό Εργασίας, επειδή τον πρότειναν για υποψήφιο ευρωβουλευτή. Δικαιούται να κρίνει, να συγκρίνει, να είναι ευγενής και κόσμιος κι όχι έρμαιο της κλειδαρότρυπας. Υπάρχει μία λεπτή γραμμή σ’ όλα αυτά.
ΕΥΘΥΝΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ: Η υποτυπώδης ανεξαρτησία του δημοσιογράφου στα χρόνια της κρίσης έχει χαθεί. Δεν εξευτελίζεται μόνο το μέσο, όταν ο δημοσιογράφος γράφει πράγματα, που δεν ισχύουν. Εξευτελίζεται κι ο ίδιος. Η υπογραφή του, που κάποτε ήταν και σφραγίδα ποιότητας έχει στις περισσότερες περιπτώσεις καταρρεύσει. Και δεν είναι κακό κάποιος δημοσιογράφος να έχει άποψη. Είναι κακό η άποψη να καπελώνει ή να αποκρύπτει την πραγματικότητα ή σοβαρές πτυχές της.
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Θυμάμαι μία μεγάλη συγκέντρωση αγροτών. Ο εκδότης και ο διευθυντής, στην προσπάθειά τους να φανούν βασιλικότεροι του βασιλέως έκαναν πως δεν είδαν τη συγκέντρωση, η οποία ήταν η μεγαλύτερη όλων των ετών. Υποβάθμισαν τραγικά το θέμα βάζοντας το μεν στην πρώτη σελίδα, αλλά σε μία γωνία. Πολλοί αγρότες σταμάτησαν να την αγοράζουν και μόνο γι΄ αυτόν το λόγο. Το ίδιο αντίστοιχα συνέβη σε μία ιστοσελίδα που συνεργαζόμουν και ο εκδότης δεν είδε, την μεγαλειώδη συγκέντρωση αγροτών του ΚΚΕ, που την είδε όλος ο κόσμος έξω από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Έγιναν συνεντεύξεις, πάρθηκαν φωτογραφίες και ο εκδότης δεν έβαλε το θέμα. Έχασε ένα μεγάλο κομμάτι της αξιοπιστίας της ιστοσελίδας, από ανθρώπους που ήταν στην εκδήλωση, είχαν φωτογραφηθεί και περίμεναν να δουν εαυτούς και δηλώσεις.
ΤΣΙΡΙΔΕΣ, ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΙ Η ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΔΕΣ ΚΑΙ ΜΠΟΓΔΑΝΟΙ: Πριν λίγες ημέρες σ΄ αυτήν εδώ την ιστοσελίδα αποχαιρετίσαμε τον Δημήτρη Κρεμαστινό με τίτλο: «Ένας υπέροχος άνθρωπος». Δεν το κάναμε τυχαία επειδή «ο νεκρός δεδικαίωται». Ο νεκρός χρήζει σεβασμού, γιατί δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του αλλά δεν είναι υπεράνω κριτικής για τα πεπραγμένα του. Παρόλα αυτά το παράπονό του Κρεμαστινού ήταν πως «τα κανάλια δεν τον βγάζουν». «Εγώ Αννούλα δεν δημιουργώ εντάσεις και δεν με πολύ-θέλουν να βγαίνω!!!». Και μιλάμε για τον Δημήτρη Κρεμαστινό, που τον άκουγαν ενεοί, Έλληνες και ξένοι γιατροί στα συνέδρια. Έτσι, μέσα στο ίδιο κόμμα μπορεί να συνυπάρχουν ο καθ΄ όλα σεβαστός Νικήτας Κακλαμάνης, που υπερψηφίστηκε ακόμη κι από το ΚΚΕ, για το αξίωμα του αντιπροέδρου στη Βουλή κι ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος, ο οποίος ως παρουσία εκφράζει έναν οπισθοδρομικό πολιτικό λόγο, για το ίδιο το πολιτικό σύστημα, καίτοι νέος άνθρωπος. Δεν υπερψηφίστηκε ο Νικήτας Κακλαμάνης μόνο στο πλαίσιο της καλής γειτονίας των κομμάτων αλλά ως προσωπικότητα, που έχει κερδίσει τον σεβασμό των συναδέλφων του. Οι δημοσιογράφοι , όμως οφείλουν ν΄ αναδεικνύουν αυτές τις πτυχές. Η ευθύνη των δημοσιογράφων είναι μεγάλη, για να έχουμε στα μέσα περισσότερους Κακλαμάνηδες και λιγότερους Μπογδάνους. Έχει ευθύνη, όταν ανακυκλώνει τους πρωταγωνιστές ενώ υπάρχει πληθώρα ανθρώπων, που ξέρουν καλά το ίδιο θέμα.
Συμπέρασμα: Μπορείς να κοροϊδέψεις πολλούς αλλά όχι για πολύ. Κι η δημοσιογραφία ηττάται από τον σφιχτό εναγκαλισμό με την εξουσία. Ηττάται, όταν βάζει την ποσότητα πάνω από την ποιότητα, την ταχύτητα, πάνω από την αξιοπιστία, την πραγματικότητα κάτω από το κομματικό τρένο. Και στον καιρό του διαδικτύου μπορεί να υπάρχουν τα fake news αλλά δίνεται η δυνατότητα, για να σταματήσει το κουτόχορτο και της πολιτικής και της δημοσιογραφίας.
