Ένας έρωτας, ένας μεγάλος έρωτας, κάποτε και ένας μικρότερος -δε πειράζει!- αρκεί! Είναι το αντίδοτο στις ζωές των ανθρώπων για τις μεγάλες απελπισίες, τις ήττες, τη πλήξη, την μοναξιά, την κούραση. Δε αντέχεται ζωή χωρίς αγάπη. Και αγαπούσαμε πάντα. Ψυχές και όχι φύλα. Άτομα και όχι τεχνική συνεύρεσης. Υπήρχαν ομόφυλες ενώσεις στην Αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη, στη Μεσοποταμία, σε περιοχές της Κίνας, που ήταν από άτυπες, αλλά κοινωνικά αποδεκτές σχέσεις έως επίσημες τελετουργικές ενώσεις. Πόσο σημαντικό είναι όμως, πως ακόμη και στην Βικτωριανή εποχή, την τόσο συντηρητική και σεμνότυφη, οι άνθρωποι ήταν ανοιχτοί στο να παντρεύονται γυναίκες μεταξύ τους, βρίσκοντας οικονομική ασφάλεια, συντροφικότητα και ασφάλεια, ανεξάρτητα από τους άνδρες. Αυτές οι ενώσεις του ίδιου φύλου, γενικά μεταξύ εύπορων και μορφωμένων γυναικών, ονομάστηκαν «γάμοι της Βοστώνης».
Γυναίκες: Οι γάμοι της Βοστώνης και ο Χένρι Τζέιμς
Το να επισημοποιούν γυναίκες τη σχέση μεταξύ τους, ονομάστηκε Βοστωνέζικος γάμος, από το διαβόητο μυθιστόρημα του Χένρι Τζέιμς, το «Οι Βοστωνέζοι». Πρόκειται για την ιστορία δύο εύπορων γυναικών στη Βοστώνη που ζούσαν μαζί, ως ζευγάρι. Ο Τζέιμς βάσισε τους χαρακτήρες στο μυθιστόρημά του στις φίλες του Σάρα Όρν Τζιούετ και Άννι Άνταμς Φιλντς. Όταν η Αννι έμεινε χήρα, αποφάσισαν να ζήσουν μαζί και πέρασαν 30 χρόνια ταξιδεύοντας στον κόσμο, υποστηρίζοντας νέους καλλιτέχνες και κυρίως συγγραφείς, ενώ αφήσαν τα ίχνη τους στην εξέλιξη της κοινωνίας της Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ.
Μια πρώτη κυρία και η σύζυγος της
Οι γάμοι της Βοστώνης ήταν τόσο αποδεκτοί, που ακόμη και η Ρόζι Λίμπι Κλίβελαντ, αδερφή του προέδρου Γκρόβερ Κλίβελαντ, με περίοπτη θέση στη κοινωνία, αφού είχε καθήκοντα στο πλευρό του, ως πρώτη κυρία, μιας και εκείνος ήταν ανύπαντρος, είχε επίσης παθιασμένη α σχέση με την Εβάνζελιν Σίμπσον. Όταν αναγκαζόταν να ζήσουν χωριστά γράφανε η μια στην άλλη, παράφορες ερωτικές επιστολές που σώθηκαν στον χρόνο, ενώ έζησαν κάποτε, στο σπίτι τους στην Ιταλία και τράφηκαν δίπλα-δίπλα, σα ζευγάρι.
Η Γερτρούδη Στάιν και η Αλις Τόκλας
Ο «γάμος της Βοστώνης» ως νομική συγκατοίκηση χρησιμοποιήθηκε και από την Γερτρούδη Στάιν και την Αλις Τόκλας. Από την ημέρα που γνωρίστηκαν και για τα επόμενα τριανταένα χρόνια έμειναν μαζί –μέχρι που τους χώρισε ο θάνατος. Και ενώ συνέβαλαν καθοριστικά στην σύγχρονη τέχνη των αρχών του 20ου αιώνα κι έζησαν, έναν από τους πρώτους μεγάλους και φανερούς έρωτες που αρνήθηκαν μα γίνει να γίνει απαγορευμένος, ο γάμος της Βοστώνης, είχε ξεπεραστεί νομικά και κοινωνικά, όταν πέθανε η Στάιν, με αποτέλεσμα η οικογένεια της να πάρει όλη την -τεράστια- περιουσία της και η Τόκλας να πεθάνει μες στην φτώχεια, 21 χρόνια αργότερα. Τουλάχιστον κηδεύτηκαν δίπλα η μια στην άλλη, στο Κοιμητήριο Περ Λασέζ, στο Παρίσι, ώστε να ξαπλώνουν στην αιωνιότητα συντροφιά…
Ο γάμος της Βοστώνης στην γυναικεία ακαδημαϊκή κοινότητα του κολεγίου θηλέων Wellesley
Συνηθισμένες ήταν αυτές οι ενώσεις, στο κολέγιο Wellesley, τόσο που μερικές φορές αναφέρονται και ως γάμοι του Wellesley. Η συγγραφέας Λίλλιαν Φέντερμαν αναφέρει πως στα τέλη του 19 ου αιώνα, από τις 53 γυναίκες μέλη του καθηγητικού προσωπικού στο Wellesley, μόνο μία ήταν σε έναν παραδοσιακό γάμο με άνδρα, ενώ οι υπόλοιπες ζούσαν μεταξύ τους. Ορισμένες επέλεξαν αυτόν τον τρόπο ζωής, ώστε να διατηρήσουν τις ακαδημαϊκές τους θέσεις, άλλες τον επέλεξαν απλώς και μόνο επειδή ήταν πλούσιες και δεν χρειάζονταν ή ήθελαν έναν άντρα να πάρει τον έλεγχο της ζωής τους. Οι σχέσεις των γυναικών μέσα στο πλαίσιο του Γάμου της Βοστώνης ήταν κυρίως ερωτικές και σεξουαλικές, αλλά υπήρχαν και απλώς ρομαντικές και πλατωνικές. Το γεγονός ότι η κοινωνία θεωρούσε τους γάμους της Βοστώνης ως μια αθώα διευθέτηση, ήταν ένα βολικό κάλυμμα για τις γυναίκες που διαφορετικά θα είχαν χωριστεί από τα κοινωνικά πρότυπα της εποχής.
Ο Χένρι Γουάντσγοθρθ Λόνγκφελοου για τον έρωτα της Σεσίλια και της Αλίκης
Και ενώ η εποχή ήταν εξαιρετικά σεμνότυφή, γενικά, στα νεαρά κορίτσια επιτρέπονταν να μοιράζονται κρεβάτια, να αγκαλιάζονται δημόσια και γενικά να δείχνουν μεγάλη στοργή το ένα για το άλλο χωρίς στίγμα. Το 1847, ο Χένρι Γουάντσγοθρθ Λονγκφελοου στο πολύ μοντέρνα με τα δεδομένα μας, διήγημα του Κάβανο, γράφει για την ιστορία δύο νεαρών γυναικών, τη Σεσίλια και την Αλίκη, που βλέπουν την αχώριστη φιλιά του να γινεται έρωτας ενώ προετοιμάζονται για τους γάμους τους, με τους απόμακρους μνηστήρες τους. Ένας σύγχρονος αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει τη συμπάθεια του άνδρα συγγραφέα για την Αλίκη καθώς αρχίζει να καταλαβαίνει ότι τα συναισθήματά της για την καλύτερή της φίλη Σεσίλια αλλάζουν και ότι την ερωτεύεται.
Ο 20ος αιώνας και γιατί άλλαξαν όλα
Δυστυχώς, η κοινωνική ανοχή σε αυτές τις σχέσεις άρχισε να αλλάζει γύρω στο 1920. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Αμερική ήταν γεμάτη από απίστευτη queer κουλτούρα και νυχτερινή ζωή. Στη συνέχεια ήρθε η βία του όχλου, η ομοφοβία του Χόλυγουντ και το τέλος της Ποτοαπαγόρευσης, οδηγώντας την ελευθερία της αντισυμβατικής επιθυμίας πίσω στα σκοτεινιασμένα υπόγεια. Η «ντουλάπα» γεννήθηκε και κυριάρχησε βυθίζοντας ανθρώπους στην οδύνη. Ξαφνικά, οι γυναίκες αυτές όλες θεωρήθηκαν «λεσβίες» και άρα περιθωριακές, με αποτέλεσμα όλο και λιγότερες να επιλέγουν να ζήσουν μαζί.
Nyumba ntobhu για τις γυναίκες της βόρειας Τανζανίας
Σήμερα, οι γυναίκες και η LGBT κοινότητα χρησιμοποιούν ελάχιστα έναν όρο όπως ο γάμος της Βοστώνης στη δυτική κοινωνία, αλλά σε άλλα μέρη του κόσμου, η επιλογή της συμβίωσης με άλλες φίλες μπορεί να είναι τόσο αναγκαιότητα όσο και επιλογή. Στην περιοχή Mara της βόρειας Τανζανίας, για παράδειγμα, μια ενδυναμωτική φυλετική παράδοση που ονομάζεται nyumba ntobhu, δηλαδή το «σπίτι των γυναικών», αναβιώνει μια σύγχρονη εκδοχή του κοινωνικά αποδεκτού γάμου της Βοστώνης, που επιτρέπει στις γυναίκες να παντρεύονται η μία την άλλη για να διατηρήσουν τα προς το ζην, απουσία συζύγων. Τα οφέλη μιας τέτοιας ρύθμισης περιλαμβάνουν τη μείωση του κινδύνου ενδοοικογενειακής κακοποίησης, παιδικού γάμου, ακόμη και ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Η Αδελφότητα της Χρυσής Ορχιδέας της Δυναστείας των Μιγνκ
Πριν από εκατοντάδες χρόνια στη νότια Κίνα του 14ου και 15ου αιώνα, κατά την περίοδο της δυναστείας των Μινγκ, δημιουργήθηκε μια αδελφότητα σε ένδειξη αλληλεγγύης ενάντια στους γάμους ετεροφυλόφιλων που συχνά ήταν καταπιεστικοί και καταχρηστικοί. Οι γυναίκες δεσμεύονταν σε συμβόλαια με άλλες γυναίκες, που χαρακτηρίζονταν από περίτεχνες τελετές. Αυτοί οι γάμοι ήταν γνωστοί ως «Αδελφότητα Χρυσών Ορχιδέων» και επέτρεπαν επίσης στα ζευγάρια των γυναικών να υιοθετήσει, παιδιά, αλλά αυστηρά κόρες που στη συνέχεια είχαν το νόμιμο δικαίωμα να κληρονομήσουν περιουσία από τις μητέρες τους. Ήταν βέβαια ένα εξαιρετικά προοδευτικό κοινωνικό κίνημα για την εποχή του που παρείχε ένα εναλλακτικό μοντέλο κοινωνικής ασφάλισης για τις γυναίκες και που στα 2022 ακόμα υπάρχουν κοινωνίες που δεν αποδέχονται. Ενώ ορισμένες από τις σχέσεις της αδελφότητας θα ήταν επίσης σεξουαλικής φύσης, η κοινωνία είχε ακόμη και ένα σύστημα υποστήριξης για μη σεξουαλικές γυναίκες που δεν επέλεξαν ούτε μια ετεροφυλόφιλη, ούτε μια σχέση του ίδιου φύλου, αλλά έναν γάμο με τον εαυτό τους. Θα γινόταν επίσης μια τελετή για τον εορτασμό αυτής της απόφασης, η οποία περιελάβανε μια γυναίκα που άλλαζε τα μαλλιά της από μακριές πλεξούδες στο παραδοσιακό στυλ «παντρεμένου» κότσου, κάτι που σήμαινε στην κοινωνία ότι δεν ήταν διαθέσιμες για ερωτοτροπία. Ήταν γνωστές ως «αυτοχτενιζόμενες γυναίκες». Για περισσότερα από 300 χρόνια, οι γυναίκες βρήκαν την ασφάλεια και την οικογένεια στις γυναίκες της Χρυσής Ορχιδέας. Σε ένα ημερολόγιο που γράφτηκε το 1937 , ένας ταξιδιώτης περιέγραψε τη διευθέτηση ως «δύο γυναίκες που ζουν μαζί, σαν να ήταν μια γυναίκα. Είναι τόσο κοντά όσο ένα κλωνί στάρι, που περνά μέσα από μια πέτρα».
Από την Αδελφότητας της Χρυσής Ορχιδέας μέχρι το Nyumba ntobhu ή τον γάμο της Βοστώνης, όλα είναι μια παρηγορητική υπενθύμιση ότι ενάντια σε όλες τις κοινωνικές συμβάσεις, οι γυναίκες μένουν μαζί για να βρουν την ευτυχία, την ανεξαρτησία, την επιτυχία και κάποτε, την αγάπη όσο υπάρχουν άνθρωποι…
