Σίνκλερ Λιούις και «Δεν γίνονται αυτά εδώ»: ο προφήτης της αμερικανικής λογοτεχνίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΣΟΛΚΑ

«…Όλες οι ουτοπίες –η φάρμα Μπρουκ, το καταφύγιο του Ρόμπερτ Όουεν, ο Ελικώνας του Άπτον Σίνκλερ– τελειώνουν μέσα σε σκάνδαλα, απάτες, φτώχια, ρυπαρότητα, απογοήτευση…». Υπήρξε ο πρώτος Αμερικανός που έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1930. Γεννήθηκε στην μικρή, επαρχιακή πόλη Σάουκ Σέντερ στην Μινεσότα, την  «Πολιτεία των δέκα χιλιάδων λιμνών», του κρυσταλλιασμένου χειμώνα, που φτιάχτηκε από Γάλους γουνέμπορους κάποτε. Ο πατέρας του γιατρός και για αυτό είχε πλούσια παιδικά χρόνια και κοινωνική υπεροχή, ενώ είχε την σπουδαία εκπαίδευση και σπούδασε  στο περιβόητο Γέιλ. Το πρώτο του σημαντικό έργο με το οποίο έγινε γνωστός, ήταν το μυθιστόρημα Μέιν Στριτ που πούλησε πολύ και έγινε έργο αναφορά στο τύπο και στην κριτική. Ο συντηρητισμός, η αμάθεια, η επίδειξη και η ικανοποίηση με αγαθά, ο καταναλωτισμός και ο νεοπλουτισμός στην απαρχή τους, που αφήνουν έναν ανηδονισμό και κενότητα είναι τα θέματα στο βιβλίο του, όπως και ο πουριτανισμός, ο προτεσταντισμός της εκκλησία, με την επιφανειακή αυστηρότητα του. Το 1926 του απονέμουν το βραβείο Πούλιτζερ  το οποίο όμως αρνείται να δεχθεί. Ταξιδεύει ήδη και ζει σε πόλεις της Αμερικής και μετά καταφεύγει στην Ευρώπη όπου αναζητεί νόημα και κάπου ένα μέρος να χωρέσει.

Στην Ελλάδα, αυτός ο έξοχος συγγραφέας, ο Νομπελίστας, μεταφράζεται αργά και με ένα μόνο βιβλίο του, το «Δεν γίνονται αυτά εδώ», όπου παρουσιάζει την τρελή κούρσα ενός πολιτικού απ το πουθενά στις ΗΠΑ, που εμφανίζεται  ως ο μέσος άνθρωπος, ο κατεξοχήν λαϊκιστής ηγέτης που χαϊδεύει τη λαϊκή ματαιοδοξία και απληστία, υπόσχεται τα πάντα, ακόμη και την άμεση δωρεά 5.000 δολαρίων σε κάθε Αμερικανό, αρκεί να μην είναι Εβραίος ή μαύρος! Θα εκλεγεί πρόεδρος και θα αναλάβει την εξουσία, επιβάλλοντας αμέσως περιορισμούς των ελευθεριών, άρση των λειτουργιών του Κογκρέσου, φυλάκιση των αντιφρονούντων γερουσιαστών, τοποθέτηση πιστών φίλων στις θέσεις – κλειδιά και τοποτηρητών στις εφημερίδες. Το κυριότερο βεβαίως είναι η κήρυξη στρατιωτικού νόμου και η ίδρυση ενός παραστρατιωτικού οργάνου στα πρότυπα των SS, των ΜΜ, ένστολων πολιτών με απόλυτη εξουσία που κατατρομοκρατούν τους αντιτιθέμενους στο καθεστώς, εκτελούν και φυλακίζουν, συχνά ξεπληρώνοντας παλιά γραμμάτια. Η βιομηχανία και οι φυσικοί πόροι τίθενται στην υπηρεσία του κράτους, η παραγωγή πέφτει, ο πληθωρισμός καλπάζει, η ανάγκη αύξησης των εξαγωγών ξεκληρίζει την αγροτική παραγωγή!

Το βιβλίο που γράφτηκε το 1929 θεωρείται σοφό και προφητικό για εύλογους πολιτικούς λόγους των ημερών! Το «Δεν Γίνονται Αυτά Εδώ» πούλησε πάνω από 320.000 αντίτυπα σε μια εποχή όπου στην Ευρώπη ο ναζισμός έριχνε γερά θεμέλια στην Γερμανία ενώ ο Μουσολίνι ήταν αρκετά χρόνια στην εξουσία. Με την σκέψη εκεί με πολλές και συνεχείς πληροφορίες για την κατάσταση στην Γερμανία, ο Λιούις έγραφε και ξανάγραφε το βιβλίο. Θέλησε έτσι να προειδοποιήσει τους συμπατριώτες του για την μεγάλη πιθανότητα να καταληφθεί «δημοκρατικά» η εξουσία στις ΗΠΑ, όπως έγινε στην Ευρώπη, από εγκληματίες τύπου Χίτλερ.

Στο Παρίσι κάνει παρέα με εκείνους που του μοιάζουν, που ανησυχούν το ίδιο με αυτόν, που δεν χωρούν πουθενά. Κι όμως! Ούτε εκεί ταιριάζει. Μένει σε μεγαλύτερη απόσταση απ όλους τους άλλους. Τελικά θα πεθάνει στη Ρώμη, στα 65 του χρόνια, έχοντας μείνει πιστός στις αρχές του και αφήνοντας πίσω σπουδαία συγγραφικά έργα.